احرام

     اعمال حج با احرام بستن در یکی از میقاتها شروع می‏شود. در آنجا مسلمانان لباس معمولی خود را که نشانه‏ای از فرهنگ ملی و قومی آنهاست، از تن بیرون می‏آورند و لباس مخصوص احرام به تن می‏کنند. با پوشیدن این لباس، بسیاری از کارها بر شخص محرم حرام می‏شود.پوشیدن لباس یکرنگ و یکدست می‏تواند موجب تحکیم وحدت میان مسلمانان شود. مسلمانان با نژادها، زبانها و ملیتهای گوناگون از کشورهای مختلف برای انجام دادن مناسک حج در مکه گرد هم می‏آیند و با پوشیدن لباسی یکرنگ، اتحاد و همبستگی خود را ثابت می‏کنند.

نکته‏ی دیگر آن که لباس احرام شبیه کفن است و حکمت آن شاید این باشد که انسان هنگام محرم شدن به روز قیامت و جهان آخرت بیندیشد و توجه او به امور دنیوی معطوف نشود و نیز متوجه این امر باشد که در روز رساخیز با این شکل و حالت وارد محشر می‏شود و درپیشگاه خداوند متعال قرار می‏گیرد.

حاجیان هنگام پوشیدن لباس احرام، لبیک می‏گویند؛ یعنی خالصانه ابراز می‏دارند که خدایا با دعوت تو به زیارت خانه‏ات شتافتم و با تمام وجود به سوی تو آمدم، از تعلقات دنیوی دل بریدم و از صمیم قلب به تو روی آوردن لبیک گفتن برای اهل دل خیلی مشکل است. نقل کرده‏اند که امام سجاد(ع) هنگام لبیک گفتن زبانش بند می‏آمد. به ایشان عرض می‏کردند. «ای فرزند رسول خدا! لباس احرام پوشیدید، پس لبیک و سعدیک بگویید!» امام (ع) می‏فرمودند: «از آن بیم دارم که خداوند خطاب کند که لا لبیک و لا سعدیک، ما تو را دعوت نکرده بودیم، برای چه آمدی؟

اگر انسان بخواهد خداوند او را به خانه‏اش دعوت کند و هنگام لبیک گفتن به او خوشامد بگوید، باید صفات رذیله را از دل خود خارج و فضیلتها را جایگزین آن کند. خداوند انسان فاسق، ظالم، بداخلاق و پرخاشگر را به خانه‏اش دعوت نمی‏کند و اگر چنین کسی عمل مستحبی را بدون داشتن تقوا و اخلاص انجام دهد، از او نمی‏پذیرد. قرآن کریم می‏فرماید:

     (انما یتقبل الله من المتقین.)[1].

     همانا خداوند فقط از تقوا پیشگان می‏پذیرد.

    با گفتن لبیک، از نظر فقهی برخی از امور بر حاجی حرام می‏شود، ولی از نظر اخلاقی و عرفانی تمام دلبستگی‏های دنیوی بر او حرام می‏شود و حاجی باید توجه خود را صرفاً متوجه ذات باری تعالی بکند.

     لبیک گفتن هنگام احرام و در آغاز اعمال حج، مانند گفتن تکبیرة الاحرام در ابتدای نماز است. از نظر فقهی با گفتن تکبیرة الاحرام در نماز، کارهایی مانند صحبت کردن، به اطراف نگاه کردن، خوردن، آشامیدن و غیره بر انسان حرام می‏شود. از نظر اخلاقی نیز وقتی مسلمان تکبیر می‏گوید، توجه به کارهای دنیایی بر او حرام می‏شود و شخص باید با حضور قلب کامل خود را در محضر خداوند احساس کند و به غیر او توجهی نداشته باشد. در حج نیز چنین است. وقتی مسلمان لباس احرام می‏پوشد و لبیک می‏گوید، اموری مانند نگاه کردن در آینه، کشتن حیوانات، استعمال بوی خوش و غیره بر او حرام می‏شود. از نظر علمای اخلاق نیز انسان با لبیک گفتن در پیشگاه ربوبی قرار می‏گیرد و توجه به غیر حق بر او حرام می‏شود.

     انسان باید در تمام اعمال حج حضور قلب داشته باشد؛ یعنی از هنگام بستن احرام تا پایان مراسم حج، خود را در محضر پروردگار عالم احساس کند. از نظر علمای اخلاق، حضور قلب در تمام عبادتها شرطی اساسی است و همه‏ی اعمال عبادی را باید با قصد تقرب و خلوص انجام داد، در حج نیز انسان با داشتن حضور قلب می‏تواند به خداوند متعال تقرب جوید و چنانچه در اعمال حج حضور قلب نباشد، مورد قبول خداوند قرار نمی‏گیرد. البته، از نظر فقهی کسی که مناسک حج را درست انجام دهد، حج او صحیح است و موجب رفع تکلیف از او می‏شود.

     علمای اخلاق عقیده دارند، همان طور که در نماز گاهی یک دهم، گاهی ثلث و گاهی نصف آن قبول می‏شود؛ یعنی همان مقداری که با حضور قلب انجام می‏شود، در حج نیز بخشهایی از آن که با حضور قلب انجام شده باشد، مورد قبول خدواند قرار می‏گیرد. ممکن است از یک حاجی فقط احرام او و از حاجی دیگر طواف، نماز و سعی او پذیرفته شود.

     گفتن لبیک در فاصله‏ ی بین میقات تا شهر مکه مستحب است، علت این امر شاید این باشد که توجه حاجی به خداوند لحظه‏ای قطع نشود و پیوسته ذکر خدا را بر لب داشته باشد تا نور الهی بر دل او بتابد. دل مؤمن به منزله‏ی عرش الهی و خانه‏ی اوست، همان طور که در خانه‏ی انسان جز خانواده‏اش و بستگان نمی‏توانند وارد شوند و افراد غریبه و نامحرم اجازه‏ی ورود به خانه‏ی او را ندارند، دل مسلمان هم در زمان احرام باید چنین باشد و غیر خدا در آن راه نیابد.

     حضور قلب و توجه به خداوند در اعمال حج یکی از الطاف بزرگ الهی است. هنگامی که کسی توفیق می‏یابد خانه‏ی خدا را زیارت کند، خانواده‏ی خویشان و دوستان خود را در زمان احرام فراموش می‏کند. مادری که به فرزند خود بسیار علاقه‏مند است، در هنگام انجام دادن مناسک حج، به خصوص در حال احرام، فرزند خود را فراموش می‏کند و توجه او به طور کامل به این فریضه‏ی دینی معطوف می‏شود.

    داشتن حضور قلب هنگام انجام دادن اعمال حج از الطاف بزرگ الهی است و اگر کسی بتواند از این لطف خداوند بهره برداری کند و اعمال حج را با توجه کامل به خداوند انجام دهد، به سر حج دست یافته است.

1.             قرآن، مائده/ 27.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8· 9· 10· 11