در میان کلماتی که ما روزمره با آنها ارتباط داریم و به واسطه آنها به تفهیم و تفهم پرداخته و به مقصود خویش نایل می ‏گردیم به کلمات گوناگونی برخورد می‏ کنیم که دارای بار ارزشی متفاوتی هستند، بعضی دارای بار ارزشی مثبت و بعضی دیگر با بار ارزشی منفی و بقیه بدون در برداشتن ارزش و اعتباری خاص و ما هر کدام را به لحاظ در برداشتن مفاهیم و معانی خاص خودشان و جایگاهی که در میان انسان‏ها دارند مورد استعمال و استفاده قرار می‏ دهیم.

     از میان کلمات و واژه‏هایی که دارای قداست و ارزش مثبت بالایی هستند، دو کلمه عفت و غیرت با در برداشتن هاله‏ ای از نور و تلؤلؤ ویژه‏ای خودنمایی می‏ کنند و همگان را چه خوب و چه بد جذب و شیفته خویش می‏نمایند. این دو کلمه که حامل دو صفت از صفات برجسته خوب انسانی و الهی هستند، دارندگان خود را به درجه‏ای از اعتبار و ارزش مثبت می‏ رسانند که در نزد همه دارای ارج و قرب و قدر و قیمتی افزون بر دیگران جلوه می‏ک نند و با چشم دیگری در میان مردم دیده می ‏شوند.

     عفت که بیشتر در مورد دختران و زنان به کار می‏رود- اگر چه پسران و مردان نیز از آن مستثنی نیستند- عبارت است از پارسایی و پاکدامنی و خود نگهداری از آلودگی به حرام و دوری از شهواتی که باعث لکه‏دار شدن جسم و روح می‏گردد، ولی غیرت که اختصاص به پسران و مردان دارد- اگر چه در برخی از موارد زنان نیز از آن مستثنی نیستند- به حالت و صفتی گفته می‏شود که یک فرد به واسطه آن به پاسداری و نگهبانی از ناموس و آنچه ارزش‏های او شمرده می‏شود تهییج و تشویق می گردد.

     به عبارت دیگر، عفت، خودنگهداری و مواظبت از خویش است ولی غیرت، مواظبت از دیگران و دیگر نگهداری است که هر کدام در جای خود منشأ آثار، خیرات و برکات بیشماری است، از این روی، این دو حالت، همچون دو در گرانبهایی است که انسان‏های خوب و بد، فطرتا مایل به متصف بودن به آن هستند، به طوری که اگر به آنان بی‏غیرت و بی‏عفت گفته شود بدشان می‏آید و آن را برای خود یک ناسزا تلقی می‏کنند.

     از این بالاتر، حتی مردانی که از خصیصه‏ی والای غیرت جدا افتاده‏اند اگر بخواهند برای خود برگزینند به دنبال زنان باعفت می‏گردند و زنان بی‏عفت هم وقتی بخواهند برای خود شوهر انتخاب کنند، به مردان باغیرت جواب مثبت می‏دهند. به عبارت دیگر، جایگاه این دو کلمه به قدری رفیع و باارزش است که توجه به بی‏غیرت‏ها و بی‏عفت‏ها را هم به خود جلب می‏سازد و ضمیر انسانی و فطرت خدایی آنها، به گرانبها بودن این دو ویژگی توجه و هشدار می‏دهد.

     بنابراین اگر زن عفیف و پاکدامنی در خانه‏ ای وجود دارد، باید همگان از خودش تا شوهر، برادر و پدرش بسیار قدر و منزلت او را بدانند و بر این نعمت الهی شاکر و سپاسگزار باشند، یعنی با آمدن عفت، دیگر نباید او را به خاطر داشتن صفات بد دیگری که احیانا همه زنان و مردان به یک شکلی و اندازه‏ای آن را دارند و یا به جهت نداشتن جمال و زیبایی ظاهری، مورد سرزنش و ایذاء قرار دهند. در مقابل هم همین طور، اگر مردی است با غیرت و حمیت ولو فقیر و نادار، باید همه و خصوصا همسرش، ارج و قرب او را درک کند و خداوند را شکرگزار باشند.

اخلاق و جوان / ج2 / آیة الله مظاهری