«یابن آدم!» اى پسر آدم! «اکثر مـــن الزاد فـــان الطریق بعید بعید». توشه‌ات را زیاد کن که راه دور است دور. «و جدد السفینة فان البحر عمیق عمیق» و کشتى‌ات را تازه و نو گردان که دریا ژرف است ژرف. «و خفف الحمل فان الصراط دقیق دقیق» و بارت را سبک ساز که جاده باریک است باریک. «و اخلص العمل فــان الناقد بصیر بصیر» و کردارت را خالص گردان که سنجشگر بیناست بینا.

 

تسبیح در و دیوار به هر گوشی نخواهد رسید

نوه آیت‌الله بروجردی در ادامه در رابطه با برخی از خصلت‌های جد خود خاطرنشان کرد:

یکی از ابعاد وجودی ایشان مقام علمی ایشان بوده است ایشان حتی در زمان مرجعیت نیز که سکاندار دنیای اسلام بودند و روزی 18 ساعت نیز به تدریس و مباحثه می‌گذراند خودشان می‌گفتند که هر وقت خسته می‌شوم به کتابخانه می‌روم و با دیدن و بازکردن و مطالعه کتب خستگی‌ام در می‌رود.

وی ادامه داد: از دیگر ابعاد وجودی ایشان بحث عرفان ایشان بود و این در حالی بود که از چنین مضامینی فراری بودند، البته شیخ محسنی ملایری می‌گفتند که آیت‌الله بروجردی در رابطه با سیر و سلوک استادی نداشتند.

نوه آیت‌الله بروجردی اظهار داشت: یکی از استادان مرحوم بروجردی آخوند کاشی بود یک روز که آقای بروجردی در مدرسه صدر برای وضو به حیاط رفته بودند متوجه ‌می شوند که همه در و دیوار می‌گویند سبوح قدوس، رب الملائکة و الروح بعد می‌بینند که آخوند کاشانی در رکوع است و می‌گوید سبوح قدوس، پس از آن به داخل حجره می‌روند و به هم حجره‌ای جریان را تعریف می‌کنند و او نیز این مطلب را به آخوند کاشی می‌گوید، آخوند کاشی هم می‌گوید گفتن تسبیح خداوند در و دیوار عجیب نیست اما این مهم است که آن چه گوشی بوده است که توانسته این حمد و تسبیح را بشنود.

حجت الاسلام و المسلمین بروجردی افزود: آقای محسنی جریانی را برای من تعریف می‌کردند که می‌گفتند وقتی که این جریان را برای خود مرحوم آیت‌الله بروجردی بازگو کردم اشکشان سرازیر شد و آن ماجرا به این ترتیب بود که در زمانی که شیخ علی اکبر نهاوندی در مشهد بودند در صحن امام رضا علیه السلام نماز می‌خواندند پس از مدتی کسالتی پیدا کردند و تصمیم گرفتند تا به مشهد بروند لذا از آیت‌الله بروجردی می‌خواهند که به جای ایشان نماز در صحن را بخوانند و آیت الله بروجردی نیز می‌پذیرند.

وی ادامه داد: پس از قبول کردن مرحوم بروجردی آشیخ نهاوندی به نجف می‌روند و در آن‌جا سید ابوالحسن اصفهانی از ایشان می‌خواهد تا در حرم حضرت علی علیه السلام نماز بخواند ایشان هم می‌پذیرد پس از آن در بین نماز مغرب عشا بوده است که صدایی می‌شنود که می‌گفته عظَّمتَ ولدی فعظّمتُک؛ جای دادی فرزندم را، جای دادیم تو را.

نوه آیت‌الله بروجردی تأکید کرد: مبنای این چنین مقاماتی برای آیت الله بروجردی به دلیل این بود که بسیار خالصانه به در خانه خدا می‌رفت و خودشان می گفتند که من برای رسیدن به مقام ریاست شیعه قدمی برنداشته‌ام یعنی هرگز تلاشی نداشتم تا این مقام نصیبم شود.

 

حدیثی که مبنای زندگی آیت الله بروجردی شده بود

وی در ادامه تصریح کرد: من پس از دانشکده مهندسی تصمیم گرفتم درس طلبگی بخوانم لذا به سراغ بسیاری از بزرگان رفتم و از آنان خواستم تا در آغاز مرا نصیحتی بکنند و همه آقایان می‌گفتند روایتی را که جدت آیت‌الله بروجردی می‌خواند و گریه می‌کرد مد نظر داشته باش که این حدیث حدیث قدسی است که خداوند خطاب به انسان می‌فرماید:

«یابن آدم!» اى پسر آدم!

«اکثر مـــن الزاد فـــان الطریق بعید بعید». توشه‌ات را زیاد کن که راه دور است دور.

«و جدد السفینة فان البحر عمیق عمیق» و کشتى‌ات را تازه و نو گردان که دریا ژرف است ژرف.

«و خفف الحمل فان الصراط دقیق دقیق» و بارت را سبک ساز که جاده باریک است باریک.

«و اخلص العمل فــان الناقد بصیر بصیر» و کردارت را خالص گردان که سنجشگر بیناست بینا.

در ادامه این حدیث آمده است؛

«و اخّر نومک الى القبر و فخرک الى المیزان و شهوتک الى الجنّة و راحتک الآخرة و لذّتک الى الحور العین و کن لى اکن لک ، و تقرّب الىّ باستهانة الدنیا و تبعّد عن النار لبغض الفجار و حب الابرار؛ فان الله لا یضیع اجر المحسنین».

و خوابت را براى وقت مرگت و فخر و بالیدنت را براى هنگام سنجش اعمال بگذار و خواهش نفسانیت را براى بهشت و آسایشت را براى آخرت و لذتت را براى زنان بهشتى واگذار، و تو براى من باش تا من براى تو باشم و با حقیر و پست شمردن دنیا به من نزدیک شو و به وسیله دشمنى با نابکاران و دوستى با نیکان از آتش دوزخ دور شو زیراکه خداوند پاداش نیکوکاران را ضایع نمى‌کند.

وی در ادامه بیان داشت: آقای بروجردی مبنای زندگی‌اش این بود لذا در این راه کاری نکرد که خالصانه نباشد بنابراین خداوند نیز به او عزت داد.

نوه ایت الله بروجردی اظهار داشت:

آیت الله بروجردی طبع بسیار بلندی داشت، پدر ایشان مرد متمولی بود و هرگاه که برای ایشان پولی می‌فرستاد وی همه طلبه‌ها را غذا می‌داد، در طول عمرش نیز هرگز حتی سکه‌ای از وجوهات را در اندرون خود خرج نمی‌کرد.

 

علم اسلام بر روی دوش آیت الله بروجردی

حجت الاسلام بروجردی گفت: آقای شیخ عبدالرضا کفایی از قول پدرش نقل می‌کرد که مرحوم آخوند خراسانی وقتی حقوق طلبه‌ها را می‌دادند می‌گفتند حقوق دو نفر را به در خانه‌شان ببرید و تحویلشان دهید این دو نفر یکی آقا سید ابوالحسین اصفهانی بود و یکی هم آیت‌الله بروجردی،بعد از مدتی ما کمی شاکی شدیم که چه دلیلی دارد تا ما به در خانه این دو برویم در حالی که همه طلبه‌ها خودشان می‌آیند و شهریه‌شان را تحویل می‌گیرند این موضوع را با آخوند خراسانی در میان گذاشتیم و ایشان در جواب ما گفتند این دو نفر بحثشان با بقیه متفاوت است روزی علم اسلام بر دوش این دو خواهد بود.

وی افزود: واقعاً ایشان سکاندار اسلام بودند و جلوی بسیاری از اتفاقات و موضوعات را نیز با جدیت گرفتند از جمله این که در زمان پهلوی تصمیم گرفتند تا زبان لاتین را جایگزین کنند اما آیت‌الله بروجردی جلوی این موضوع و یا موضوعات دیگری چون اصلاحات ارضی را با قاطعیت کامل گرفت.

نوه آیت الله بروجردی خاطرنشان کرد: مرحوم بروجردی فردی بود که صد سال آینده را می دید کارهایی از جمله اعزام مبلغ و ساخت مسجد در بهترین نقطه هامبورگ از جمله این دید بسیار باز و آینده نگری ایشان بود.

 

رد کردن دعوت پادشاه سعوی

وی بیان داشت: وقتی پادشاه سعودی به قم می آید و قصد می کند تا آیت الله بروجردی را ملاقات کند ایشان نمی‌پذیرد و می ‌گوید من کسی را که به دیدن حضرت معصومه ^{سلام الله علیها} نرود و بخواهد مرا بپذیرد نمی بینم.

حجت الاسلام بروجردی گفت: آقای آشتیانی بیان داشتند که وقتی بند کفن را باز کردند و تلقین خواندند آقای بروجردی نیز همراه با تلقین خواندن من لب هایش تکان می‌خورد و تلقین را می‌خواند.

وی اضافه کرد: آیت الله بروجردی به هنگام ساختن مسجد اعظم برای تمام مسجد به جز محل قبر خود صیغه مسجد خواندند و به این ترتیب هرگز کسی نمی تواند کنار ایشان دفن شود ایشان دوست داشتند که زائران بی بی از روی مزار ایشان رد بشوند و اکنون نیز این گونه است.

موسسه فرهنگی مطبوعاتی جام جم