یکی از اولیای خدا می گوید:

ترسیمی از هندسه ی عالم

 این هندسه عالم است که انسان هر رفتاری که با دیگران دارد گویی که با خود داشته باشد، درست مثل سایه دیوار که آرام آرام به خود دیوار باز می گردد یا انعکاس فریادی، وقتی در یک فضای وسیع در بسته یا در میان کوه های سر به فلک کشیده، زده می شود …

گرچه دیوار افکند سایه دراز

باز گردد سوی او، آن سایه باز

[مثنوی معنوی]

و این چنین قرآن کریم می فرماید:

وَ ما یَخْدَعُونَ إِلاَّ أَنْفُسَهُمْ وَ ما یَشْعُرُونَ

این جماعت منافق و کسانی که از انان تبعیت و پیروی می کنند، نه خدا را فریب داده و نه مردم را، بلکه خویش را فریب داده و کلاه بر سر خود می نهند، اما شعور درک این حقیقت را ندارند.

یا در جایی دیگر می فرماید:

إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا

اگر نیکی کنید، به خود کرده اید; و اگر بدی کنید، از آنِ خودتان است… (اسراء، 7) 

و نیز مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا …

هر كه كار شایسته كند به سود خود اوست و هر كه بدى كند به زیان خود اوست …(فصلت، 46) 

و مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَیْهَا …

هر كه كارى شایسته كند به سود خود اوست و هر كه بدى كند به زیانش باشد. (جاثیه، 15)

آیات دیگری از قرآن کریم نیز در این باب آمده که هر آنچه از خوشی و ناخوشی بر انسان می رسند، همه و همه بازتاب رفتار و اعمال خود آن ها است؛ ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ

به سبب آنچه دست های مردم فراهم آورده، فساد در خشکی و دریا نمودار شده است، تا [سزای] بعضی از آنچه کرده اند را به آنان بچشاند، باشد که بازگردند. (روم/ 41)

وَمَا أَصَابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَیَعْفُوعَنْ کَثِیرٍ

و هر[گونه] مصیبتی به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست، و [خدا] از بسیاری در می  گذرد. (شوری / 30)

آیات فوق به خوبی بیانگر رابطه اعمال انسان با وقایع و حوادث خیر و شرّ خارجی است و ارتباط نظام مند اجزای عالم را متذکر می شود. به این معنا که رفتار نیک یا بد فرد یا اجتماع انسانی، تأثیر مستقیمی بر نظام هستی داشته، خیر و صلاح یا شرّ و فساد در نظام طبیعت را به دنبال خواهد داشت.
در روایتی نیز امام علی (علیه السلام) فرمودند: «تو اگر نیکی کنی، خودت را گرامی داشته ای و به خودت نیکی کرده ای; و اگر بدی کنی، خودت را خوار کرده ای و به خودت زیان رسانده ای.»

کلام آخر

توجه به آیات قرآن کریم حول محور انعکاس و بازتاب رفتارهایمان در زندگی، آدمی را به اخلاقی و انسانی زندگی کردن سوق می دهد چرا که وقتی من باور داشته باشم که نظام عالم جوری طراحی شده است که رفتارهایی که انجام می دهیم را به خود ما بر می گرداند، بر رفتارهایم بیشتر توجه می کنم و مراقبت بیشتری خواهم داشت.

این جهان کوه است و فعل ما ندا              

سوی ما آید نداها را صدا

(مولوی، 1372: دفتر اول، بیت 215)

تبیان
رادیو قرآن
کتاب باران حکمت؛ بیانات حجت الاسلام رنجبر