ظهور مردى از خاندان رسالت ، به منظور برپايى حكومت عدل جهانى، در آينده تاريخ بشر (آنگاه كه جهان پر از ظلم و جور مى گردد) يكى از مسلّمات عقايد اسلامى است كه جمهور مسلمانان بر آن اتفاق دارند و احاديثى كه در اين مورد نقل شده به حد تواتر مى رسد. طبق محاسبه محققين، تعداد 657 روايت در اين باره وارد شده است، كه از آن ميان تنها به نقل يك حديث از مسند احمد بن حنبل بسنده مى كنيم.

پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمودند:

«لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيا إِلاّ يَومٌ واحِدٌ لَطَوَّلَ اللّهُ ذلِكَ اليَوْمَ حَتّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدي فَيَمْلأُها عَدْلاً وَ قِسْطاً كَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوراً»([1]):

اگر از عمر جهان جز يك روز باقى نمانده باشد، خداوند آن روز را به قدرى طولانى مى كند تا مردى از فرزندان من قيام نمايد و دنيا را از عدل و قسط پر سازد، همان گونه كه با جور و ستم پر شده است.

بنابر اين قيام و ظهور مردى از خاندان پيامبر در آخرالزمان مورد اتفاق عموم مسلمانان ـ از شيعه و سنّى ـ است.

خصوصيّات اين مصلح جهانى در روايات اسلامى كه فريقين به نقل آنها پرداخته اند به شرح زير بيان شده است:

1. از اهل بيت پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) است 389 روايت

2. از فرزندان اميرالمؤمنين على (عليه السلام) است 214 روايت

3. از فرزندان فاطمه زهرا(عليها السلام) است 192روايت

4. نهمين فرزند از اولاد امام حسين (عليه السلام) است 148 روايت

5. از فرزندان امام زين العابدين (عليه السلام) است 185 روايت

6. از فرزندان امام حسن عسكرى (عليه السلام) است 146 روايت

7. دوازدهمين امام از ائمه اهل بيت (عليهم السلام) است 136 روايت

8. رواياتى كه از ولادت او گزارش مى دهد 214 روايت

9. عمر او طولانى خواهد بود 318 روايت

10. غيبت طولانى خواهد داشت 91 روايت

11. به هنگام ظهور او اسلام جهانگير مى شود 27 روايت

12. زمين را پر از عدل و داد مى كند 132 روايت

بنابر روايات فوق، وجود چنين مصلح جهانى در آينده تاريخ بشر از ديدگاه روايات اسلامى امرى مسلّم و غير قابل ترديد است; آنچه مورد اختلاف مى باشد اين است كه آيا از مادر متولد شده و هم اكنون در قيد حيات است، يا در آينده به دنيا خواهد آمد؟ شيعه و گروهى از محققان اهل سنت طرفدار رأى نخست بوده و معتقدند كه آن حضرت در سال 255هجرى قمرى از مادر متولد شده و هم اكنون در قيد حيات است، ولى گروهى از اهل سنت مى گويند وى در آينده متولد خواهد شد.

ادامه »

 آیا تقلید در احکام، مخالفت با قرآن و عقل و عامل پراکندگی می باشد؟

چرا باید تقلید کرد با اینکه:

اوّلا: قرآن با هرگونه تقلید مبارزه پیگیر دارد و پیوسته از پیروى هاى نسنجیده انتقاد مى کند.

ثانیاً: تقلید یک نوع تبعیّت بدون دلیل است و عقل و منطق پیروى بدون دلیل را نمى پذیرد.

ثالثاً: تقلید مایه پراکندگى صفوف مسلمانان است، زیرا مراجع تقلید غالباً متعدّد بوده و آراى آنها در همه مسائل یکسان نیست!؟

 واژه «تقلید» دو معنا دارد؛

1- پیروى کورکورانه، که تقلید در عرف عام به این معنا استعمال مى شود.

2- مراجعه افراد غیر متخصّص به افراد متخصّص در مسائل تخصّصى.

که اولی بسیار کار ناپسندی است و قرآن هم در آیه 23 سوره زخرف از آن نهی کرده، اما دومی مانند مراجعه بیمار به طبیب لازم و ضروری است. و این گونه مراجعه به دانشمندان، پیروى بدون دلیل نیست؛ بلکه آمیخته با یک دلیل منطقى است و آن این که؛ «نظریّه شخص عالم و متخصّص به حقیقت بسیار نزدیکتر است».

پاسخ تفصیلی: به عقیده ما سرچشمه تمام این ایرادها یک چیز بیش نیست و آن این که: کلمه تقلید دو معنا دارد، یک معناى معمولى که در عرف عام فهمیده مى شود و لفظ «تقلید» در مکالمات روزمرّه در آن به کار مى رود و یک معناى علمى که در کتاب هاى فقهى و اصولى از آن بحث مى گردد. تمام این ایرادهایى که کرده اند و مى کنند، همه متوجّه معناى اوّل است و معناى دوّم هیچ گونه ارتباطى با معناى اوّل ندارد.

توضیح این که: در گفتار روزانه به کارهاى بى رویّه افرادى که چشم و گوش بسته پشت سر دیگران مى افتند و اعمال نادرست آن ها را تکرار مى کنند «تقلید» گفته مى شود. این گونه پیروى کورکورانه افراد بى خبر از بى خبرانى همانند خود، بطور قطع عملى است بسیار زشت و زننده، نه با منطق سازگار است و نه با روح تعلیمات اسلامى؛ و هیچ آدم با شخصیّت و با فکرى حاضر نمى شود که چشم و گوش بسته دنبال این و آن بیفتد و هر عمل بى رویّه اى را که دیگران انجام مى دهند، او نیز انجام دهد.

این همان تقلید است که بت پرستان براى توجیه اعمال خود به آن متوسّل مى شدند و مى گفتند: آیین بت پرستى آیین نیاکان ماست و ما حاضر نیستیم که از پیروى آنان چشم بپوشیم.

قرآن مجید منطق آنان را در قرآن یادآورى مى کند و از آنان چنین نقل مى نماید: «اِنَّا وَجَدْنَا آبائَنَا عَلَى اُمَّة وَ اِنَّا عَلَى آثارِهِمْ مُقْتَدُون»؛ (ما پدران خود را بر آیینى یافتیم و به آثار آنان اقتدا مى کنیم).(1) آنان در این کار احمقانه (سجده در مقابل سنگ و چوب بى ارزش) روى اعمال ابلهانه نیاکان خود تکیه مى کردند و چشم و گوش بسته، از آیین خرافى آنان پیروى مى نمودند.

این همان تقلیدى است که سرچشمه توسعه بسیارى از مفاسد اجتماعى و چشم هم چشمى ها و مدپرستى ها و آلودگى هاست.

این همان تقلیدى است که در شعر مولوى به آن اشاره شده است: خلق را تقلیدشان بر باد داد… .

ادامه »

سه تجربه و یک درس از منازعات ایران با شیطان بزرگ؛

^{گزارش تحلیلی نشریه‌ی خط حزب‌الله(شماره‌ی هفدهم)}

خبرگزاری روسی اسپوتنیک می‌گوید: “این کلمات دقیقا زمانی از زبان باراک اوباما جاری شد که در همان لحظه، سربازان قوی‌ترین ارتش دنیا در نزدیکی جزیره فارسی در خلیج‌فارس بر روی شناورهای خود زانو زده و دستانشان بالای سرشان بود” رئیس‌جمهور کشور مدعی بزرگ‌ترین ارتش دنیا درحالی این سخنان را بر زبان آورد که در همان ساعات جوانان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سرنشینان دو فروند شناور آمریکایی که وارد آب‌های سرزمینی ایران شده بودند را بازداشت کردند.

فرمانده‌ی این گروه آمریکایی بعد از بازداشت در مقابل دوربین قرار گرفت و با اذعان اینکه ورود به آب‌های ایران یک اشتباه بود نه عمدی، گفت:

«این تقصیر ما بود و ما به خاطر اشتباه‌مان عذرخواهی می‌کنیم.»

۱۵ ساعت بعد سپاه با انتشار تصاویر و فیلم دستگیری تفنگداران آمریکایی با اشاره به قطعیت غیرعمدی بودن ورود غیر قانونی و غیر مجاز شناورهای رزمی آمریکایی به آب‌های سرزمینی ایران در خلیج‌فارس، از رهاسازی تفنگداران دستگیر شده‌ی آمریکایی در آب‌های بین‌المللی خبر داد.

ادامه »

جریانی نگران این مشارکت است.

نگران افزایش اعتبار ایران و جمهوری اسلامی است.

این اعتبار مانند تنه‌ی درختی است که هر سال تنومندتر می‌شود و دیگر انداختن و قطع کردن آن درخت به همین آسانی‌ها نخواهد بود.

دعوت رهبر انقلاب اسلامی از مردم برای حضور در انتخابات، عده‌ای را نگران کرده است. نگران‌شدند که بلافاصله از بعد از دیدار 19 دی با مردم قم، آماج حملات تبلیغاتیشان را بر روی این موضوع گذاشتند. جریان ضدانقلاب و سلطه این تجربه را در انتخابات ریاست جمهوری92 تجربه کرد. دو روز مانده به برگزاری انتخابات رهبر انقلاب اسلامی در «توصیه‌ی اوّل و اهمّشان به مردم» همه را «دعوت به حضور پای صندوق‌های رأی» کردند؛ حتی آن کسانی که «به هر دلیلی نخواهند از نظام جمهوری اسلامی حمایت بکنند امّا از کشورشان که می‌خواهند حمایت کنند» و آن سال مشارکت حداکثری مردم در انتخابات، تلاش مشترک ضدانقلاب با امریکایی‌هارا خنثی کرد. انتخاباتی که حدود 40 روز مانده به آن رهبر انقلاب مردم را از «طرح دشمن برای سرد برگزار شدن انتخابات» باخبر کردند. در آن سال «حماسه سیاسی» محقق شد و طرح و نقشه دشمن بر باد رفت.

ادامه »

شهر اسلامی یعنی مردم با اذان صبح مساجد از خواب بیدار شوند، با شنیدن اذان ظهر کسب و کارشان را متوقف کنند و مهیای نماز اول وقت شوند. شهر اسلامی و معماری اسلامی یعنی اول مسجد شهر ساخته شود و بعد بر اساس آن خیابان کشی صورت گیرد.

چند دقیقه در فیلم های صدا و سیما صرف نماز شده است؟

اگر مناسب بوده که باید تشکر کنیم اما اگر کم بوده باید جبران کرد. نشست خبری بیست و چهارمین اجلاس سراسری نماز با حضور حجت الاسلام قرائتی رئیس ستاد اقامه نماز در سالن جلسات این ستاد برگزار شد. این اجلاس با عنوان «نماز و سنجش دستاوردها» ششم بهمن در قزوین برگزار می شود.

قرائتی گفت: نماز ستادی ندارد. مسئول ندارد. همه مردم ستاد و مسئول اقامه نماز هستیم چون همه بنده خداییم. خدا در قرآن دستور داده است که اطرافیانتان را به نماز دعوت کنید.

وی افزود: چند دقیقه در فیلم های صداوسیما صرف نماز شده است؟ اگر مناسب بوده که باید تشکر کنیم اما اگر کم بوده باید جبران کرد. ناشر مسلمان ما چه درصدی از آثارش را به نماز و فرهنگ نماز اختصاص داده است؟ این سوال را همه در مسئولیت هایی که هستیم باید از خودمان بپرسیم.

رئیس ستاد اقامه نماز گفت: تقوا، ایمان و دین تخصصی نیست. نمی شود گفت که فلانی متخصص نماز اول وقت است اما همسرداری اش خوب نیست. خیاطی تخصصی است. یکی پیراهن می دوزد و یکی پرده اتاق می دوزد. دندانپزشکی تخصصی است و کار هر کسی نیست اما دین تخصصی نیست.

ادامه »

دوست دارم این جوانان عزیز را که برای من همچون جانم و خانواده خودم اهمیت دارند به هشت امر توصیه کنم که تمام سعادت دنیا و آخرت و خلاصه پیام های الهی به بندگان خود و چکیده پندهای حکما و بندگان صالح خداوند و تجربه های بنده در آن نهفته است.

این مرجع شیعه در پاسخ به نامه جمعی از جوانان که از معظم له درخواست نصیحت کرده بودند، توصیه هایی ارزشمند را مرقوم داشتند که ترجمه متن نامه جوانان و پاسخ معظم له در زیر می آید.

بسم الله الرحمن الرحیم،

سلام و درود ما به مرجع دینی اعلا، آیت الله العظمی سید علی حسینی سیستانی دام ظله الوارف.

ما جمعی از جوانان دانشگاهی فعال در زمینه اجتماعی هستیم که از شما تقاضا می کنیم توصیه ها و نصایحی را که در این روزها برای ما مفید می دانید و بیانگر نقش جوانان و وظیفه آنها می باشد و دیگر نصایحی که به نظر شما برای ما مفید است برای ما بیان بفرمایید.

جمعی از جوانان دانشگاهی و فعالان اجتماعی

پاسخ آیت الله سیستانی به نامه جوانان

بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله رب العالمین و الصلاة والسلام علی محمد و آله الطاهرین السلام علیکم و رحمة الله وبرکاته

دوست دارم این جوانان عزیز را که برای من همچون جانم و خانواده خودم اهمیت دارند به هشت چیز توصیه کنم که تمام سعادت دنیا و آخرت و خلاصه پیام های الهی به بندگان خود و چکیده پندهای حکما و بندگان صالح خداوند و تجربه های بنده در آن نهفته است:

اعتقاد به خداوند و آخرت

اول: اعتقاد واقعی به خداوند سبحان و آخرت. مواظب باشید کسی از شما در این اعتقاد و باور کوتاهی نکند که دلایل محکمی بر آن موجود است و انسان اگر تامل کند می بیند هر موجودی در این جهان نشان از آفریننده ای توانا و بزرگ دارد و خداوند متعال از طریق پیام آوران خود این پیام را به ما رسانده و برای ما روشن ساخته که حقیقت این زندگی صحنه مسابقه ای است تا بندگان خود را بیازماید که کدامیک نیکوکارتر هستند. پس کسی که به خداوند و روز آخرت ایمان و توجه نداشته باشد از معنا و هدف و غایت زندگی غفلت ورزیده و راه را گم کرده. از این رو هرکدام از شما باید ببیند این اعتقاد او چگونه است و به آن اهمیت بسیار بدهد و تلاش کند این اعتقاد را در جان خود تقویت کند و همواره به آن متوجه باشد و نسبت به آن بصیرت داشته باشد که نتایج پر برکتی خواهد داشت.

اگر انسان در دوره ای از جوانی خود دچار ضعف در دین یا کوتاهی در انجام واجبات شد و سرگرم لذت ها شد، نباید ارتباط خود را با خدای متعال قطع کند تا مبادا بازگشت برای او دشوار شود و بداند که اگر انسانی در حال قدرت و عافیت مغرور شود و از خداوند سبحان غافل شود، بالاخره هنگام ناتوانی و ضعف به سوی خداوند باز خواهد گشت پس چه بهتر که هنگام قدرت نیز تامل کند و متوجه باشد که این روزها سپری می شود و روزی ضعف و ناتوانی و پیری و بیماری به سراغ او خواهد آمد.

همچنین انسان باید مراقب باشد تحت تاثیر برخی شبهات در مبانی ثابت دین خود تردید نکند و در این زمینه بر افکار و اندیشه های ناپخته و ناسنجیده اعتماد نکند و به لذت ها و زرق وبرق دنیا دل خوش نکند و از اینکه می بیند برخی از دین برای منافع شخصی خود بهر می برند، در دین خود ضعیف نشود که حق با انسان ها قیاس نشود، بلکه انسان ها باید با حق سنجیده شوند.

ادامه »

سرطان سینه شایعترین سرطان زنان می باشد، با توجه به اهمیت پیشگیری و تشخیص زودرس این بیماری مرکز بیماریهای سینه در سال 1375 در جهاد دانشگاهی تاسیس و هم اکنون بعنوان تنها مرکز تحقیقات سرطان سینه در کشور خدمات درمانی جامع در قالب یک کلینیک مشترک بیماریهای سینه (Joint clinic) به بیش از 80 هزار نفر مراجعه کننده خدمات درمانی ارائه داده است، همچنین با انجام ده ها طرح تحقیقاتی و پژوهشی زوایای مختلف کلینیکی ، سلولی و مولکولی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. همچنین در کنار فعالیت های پژوهشی و خدمات درمانی در این مجموعه ، مجمع یاوران و حامیان بیماران سرطان سینه به منظور کمک به انجام تحقیقات علمی در این حوزه و تجهیز مرکز درمانی به دستگاهها و تجهیزات مورد نیاز و تسکین آلام زنان مبتلا به این سرطان و خانواده های آنان با کمک به بیماران بی بضاعت تشکیل شده است.

خواهشمند است نظر مبارکتان را در رابطه با استفاده از ثلث سهم مبارک امام علیه السلام جهت استفاده در موارد مذکور اعلام فرمایید.

جواب:

« بسم الله الرحمن الرحیم با رعایت اولویّت افراد با ایمان جایز است.»

جوادی آملی28/6/91

دکتر محمدحسین رجبی دوانی پژوهشگر تاریخ اسلام و عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین علیه السلام در این مقاله ضمن بیان تفاوت های شرایط حکومت بعد از رحلت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) با زمان امیرالمؤمنین علیه السلام به بیان این مطلب می پردازند که حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در انتصاب مناصب حکومتی به افراد، بر وفاداری، قبول داشتن و دفاع از حاکمیت حق و مقابله و عدم همکاری با دشمن تأکید داشته اند.

اگر تنها معیار امیرالمؤمنین توان مدیریتی بود، معاویه را عزل نمی کردند

«امیرالمؤمنین علیه السلام ، معاویه ابن ابوسفیان که فردی سیاستمدار بود و در دوران پس از رحلت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) به حکومت شام رسید و این وضعیت تا زمان امیرالمؤمنین علیه السلام ادامه داشت را عزل کرد؛ اگر این طور بود که امیرالمؤمنین علیه السلام هرکسی را که توان مدیریت داشت و سیاستمدار بود حاکم ولایاتی از حکومت اسلامی می کرد معاویه را که بر تخت حکومت شام تکیه زده بود عزل نمی کردند و به دنبال آن جنگ صفین که حدود ۷۰ هزار نفر از مسلمانان در آن جان باختند اتفاق نمی افتاد.

اما چون امیرالمؤمنین علیه السلام معاویه را فردی فاسد می دانست که حاکمیت حق را قبول نداشت و به هیچ وجه به ایشان وفاردار نبود علی رغم توان مدیریتی اش او را عزل کردند.

طلحه و زبیر با اینکه جزو اولین نفراتی بودند که با امیرالمؤمنین علیه السلام بیعت کردند، اما امام به هیچ یک از اینها را منصوب نکردند، چون به خوبی می دانستند که طلحه و زبیر برای گرفتن پست و مقام بیعت کردند و آن دو هم فکر می کردند امیرالمؤمنین علیه السلام مثلاً حکومت یکی از ولایات بزرگ ممالک اسلامی مثل کوفه را به اینها می دهند.

ادامه »

بسم الله الرحمن الرحیم

آنچه دراین کتاب از سخنان مولا امیرالمومنین(علیه‌السلام) به ثبت رسیده بی شک - پس از کلام خداوند متعال و پیامبر برگزیده وی(صلی‌الله‌علیه‌وآله) - در اوج و قله‌ی کلام قرار دارد. چرا که در آن روش فطری تفکر و تامل در جهان هستی و واقعیت‌های آن بیان گردیده است. همچنین اصول دین اسلام و معارف آن و حکمت‌های زندگی و سنت‌هایی که برپایه‌های آن زندگانی بشر بنا شده است، تبیین گشته است و نیز راه‌های تزکیه‌ی نفس و پرورش آن و اهداف شریعت و احکامی که برپایه آنها بنیان گذاشته شده توضیح داده شده است. همچنین آداب حکومت‌داری و شرایط و شایستگی‌های مربوط به آن و آموزش روش حمد و ثنای خداوند و دعا و راز و نیاز در برابر وی و معارف بسیار دیگری بیان گردیده است.

این کتاب ارزشمند از سویی دیگر، آیینه‌ی راستین تاریخ اسلام و رخدادهای پس از رحلت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ویژه دوران خلافت امام علی(علیه‌السلام) می‌باشد و بخش مهمی از سیره، اخلاق، ویژگی‌های رفتاری، علم و فقه ایشان را دربرمی‌گیرد.

شایسته است عموم مسلمانان از این کتاب در امور دینی خود برای آموزش و تزکیه‌ی نفس استفاده کنند و به همگان - به ویژه جوانان - توصیه می‌کنم که اهتمام خاصی به مطالعه و تدبر در آن داشته باشند و قسمتی از آن را حفظ نموده و به خاطر بسپارند و همچنین کسانی که ادعای محبت به امام را دارند و آرزو می‌کنند که ای کاش در روزگار وی می زیستند تا پندهای ایشان را می‌شنیدند و از هدایتش بهره‌مند می‌شدند و در مسیر وی حرکت می‌کردند، شایسته است با استفاده از آنچه در این کتاب آمده، آرزوی خود را برآورده سازند.

مولا علی (علیه‌السلام) در جنگ جمل فرمودند: کسانی در این جنگ مرا همراهی می‌کنند که هنوز در صلب پدران و رحم مادران‌شان هستند و مقصود ایشان کسانی هستند که خداوند از راستین‌بودن نیت آنان مبنی بر آرزوی حضور در زمان امام(علیه‌السلام) و اقتدا به دستورات ایشان آگاه است. اینان کسانی هستند که - در روز قیامت وقتی هر قومی با پیشوای خود (چه خیر و چه شر) محشور می شوند - با اولیاء خداوند برانگیخته خواهند شد. این بدان خاطر است که آنان به آموزه‌های بر حق مولا (علیه‌السلام) - بدون آنکه شبهه‌ای وارد کنند و بهانه‌ای بیاورند و دلبستگی خود به ایشان را تنها با آروزهایشان بیان کنند - عمل کرده‌اند.

و شایسته است حاکمان مسلمان وظایفی را که آن حضرت برای امثال آنان تشریح کرده‌اند، اجرا کنند و از دستورات ایشان پیروی کرده و کوشش کنند در رفتار و اعمال‌شان پای در جای پای ایشان بگذارند. حاکمان مسلمان باید خود را به مثابه‌ی فرمانداران و کارفرمایان آن حضرت قرار دهند تا میزان پایبندی و تأسّی آنان به امام (علیه‌السلام) نمایان شود.

از خداوند متعال مسئلت داریم تا دست همه‌ی ما را بگیرد و به مسیر هدایت رهنمون گرداند و از هواهای نفس دور دارد، چرا که موفقیت و پیروزی تنها به دستان پروردگار می‌باشد.

علی الحسینی السیستانی
۲۶/رجب/۱۴۳۳ هـ

درباره این‌که شیطان از فرشته بوده است یا جن دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. منشأ این اختلاف، جریان خلقت حضرت آدم علیه السلام بود که با فرمان الهى، فرشتگان بر آدم علیه السلام سجده کردند ولى شیطان سجده نکرد.

عده‌اى که می‌گویند شیطان (ابلیس) از فرشتگان بود، استدلالشان این است که: چون در آیه شریفه، ابلیس از بین ملائکه استثنا شده (همه ملائکه سجده کردند الاّ ابلیس) پس ابلیس باید از جنس ملائکه باشد.

شیطان جنّ بود یا فرشته؟

اگر جن بود چگونه در جریان سجده ملائکه ‏بر آدم حاضر بود‎؟

قرآن کریم‎ ‎می‌فرماید: ما به فرشتگان امر کردیم بر آدم سجده کنید و همگان ‏سجده کردند مگر ابلیس” وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَفَتَتَّخِذُونَهُ وَذُرِّيتَهُ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِي وَهُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمِينَ بَدَلًا”^{(الکهف/50)}

و [ياد کن] هنگامي را که به فرشتگان گفتيم آدم را سجده کنيد پس [همه] جز ابليس سجده کردند که از [گروه] جن بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد آيا [با اين حال] او و نسلش را به جاي من دوستان خود مي‏گيريد و حال آنکه آنها دشمن شمايند و چه بد جانشيناني براي ستمگرانند.

ظاهر آیه این است که ابلیس از فرشتگان است اما به چند ‏دلیل معلوم می‌شود که فرشته نبود:

‎.1قرآن کریم به صراحت می‌فرماید:

شیطان از نوع جن بود و از راه و رسم بندگی ‏خدا خارج شد. فِسْقْ یعنی خروج از طریق.

در جای دیگر خدا می‌فرماید: وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ^{(الحجر/27)}

ما جن را از آتش آفریدیم « أَنَا خَيرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نَارٍ وَخَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ»^{(الأعراف/12)}

شیطان گفت من بهتر از انسانم، چون مرا از آتش خلق کردی و او ‏را از گِل، همه این‌ها نشان می‌دهد که شیطان جن است و از آتش آفریده شده است.

‏ ‎2.قرآن درباره فرشتگان فرمود:« لَا يعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيفْعَلُونَ مَا يؤْمَرُونَ » ^{(التحريم/6)}

فرشتگانی که حریم ‏جهنم را حفظ می‌کنند اهل نافرمانی نیستند چه رسد به فرشتگانی که حریم بهشت را ‏پاسبانی می‌کنند یا فرشتگان عرش الهی.

پس فرشته گناه نمی‌کند و شیطان فرشته ‏نبود، ‎این پاسخ بخش نخست سؤال‎.‎ اما در مورد قسمت دوم سؤال که چگونه شیطان که از جنس جن بود در جریان ‏سجده ملائک بر آدم حاضر بود، باید گفت این‌که قرآن فرمود:

“قُلْنا لِلْملائِکَهِ اسْجُدُوا لآدَمَ ‏فَسَجدُوا إلاّ اِبلیسَ” این علامت تغلیب است یعنی اگر صد نفر از یک گروه در جایی ‏باشند ولی در جمع آنها یک نفر غریبه باشد مثلاً نود و نه نفر دانشجو داشته باشیم و ‏یک نفر غیر دانشجو، موقعی که صدا می‌زنیم می‌گوییم دانشجویان بیایند، آن یک نفر هم ‏جزء این‌ها صدا زده می‌شود. در فرهنگ محاوره این غلبه کثیر بر قلیل رایج است. ‏شیطان به قدری عبادت کرده بود که در جرگه فرشتگان و همراه آنان بود نه این‌که ‏فرشته باشد.‏ ‏

ادامه »