در زیارت آل یس می خوانیم:

« السلام علیک یا حجّة اللهِ و دلیلَ ارادَته …» ⁽¹⁾

سلام بر تو ای حجت خدا و ای راهنما به اراده ی حق

یکی از القاب حضرت صاحب الامر ( عجل الله تعالی فرجه) که معنی بسیار پیچیده ای دارد، «دلیل ارادة الله » است. توضیح این نام به گفته ی نویسنده ی خوش ذوق و با ذکاوت تفسیر زیارت آل یس، آقای سید مجتبی بحرینی، آنقدر سخت است که کُمیت همه ی مفسرین در آن می لنگد.

سوال این است که ارادة الله چیست؟ دلیل اراده ی او کیست؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید رابطه ی بین اراده ی انسان های نیک ( اولیاء و بندگان خدا) و اراده ی خداوند را دانست. سه مرحله در این رابطه قابل ذکر است:
مرحله ی اول

اولین مرحله این است که انسان همان چیزی را اراده کند که خداوند می خواهد. به قول بابا طاهر:

یکی درد و یکی درمون پسندد/ یکی وصل و یکی هجرون پسندد/ من از درمون و درد و وصل و هجرون/ پسندم آنچه را جانون پسندد (2)

جابر بن عبدالله انصاری از یاران خاص پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) که تا زمان امام باقر ( علیه السلام) زنده بود، در آخر عمر ملاقاتی با امام باقر ( علیه السلام) داشت. حضرت حال او را پرسید و او گفت:

«در حالی هستم که پیری و مرض و مرگ نزد من از جوانی و سلامتی و حیات محبوب تر است.» امام ( علیه السلام) فرمودند: « اما من اگر خدا، جوانی یا پیری، مرض یا عافیت، مرگ یا حیات را برایم قرار دهد و بخواهد، من هم همان را می خواهم و می پسندم» (3)

مرحله ی دوم

پیوند و یکی شدن اراده ی بنده با خداوند مرحله ی دوم است. یعنی اگر از بنده بپرسند چه می خواهی؟ پاسخ می دهد من اراده ندارم و هیچ نمی خواهم.
به راستی خداوند دل های ائمه ( علیهم السلام) را محل ورود اراده ی خود قرار داد؛ هرگاه خداوند چیزی بخواهد آنان می خواهند، در قرآن آمده است: و نخواهید شما مگر آن که خدا بخواهد…

در این مرحله بنده از اراده ای که دارد می گذرد و اراده ی خود را مسلوب می کند و در برابر خدا هیچ اراده ای اختیار نمی کند.

این مرحله به گفته ی نویسنده به شیرینی عسل است و آرامشی برای دارنده اش دارد که در طوفان حوادث با او همراه خواهد بود.

مرحله ی سوم

این مرحله که بالاترین مرحله ی اراده است، دلیل و راهنمای اراده ی خداوند بودن است. یعنی بنده به گونه ای باشد که اراده ی او راهنما به سوی اراده ی خدا باشد. مرحله ی اول اراده تبعیت از اراده ی خدا بود، در مرحله ی دوم، تنها اراده ی خداوند دخیل بود و مرحله ی سوم عکس مرحله ی اول است؛ یعنی اگر بخواهیم بفهمیم که خداوند عظیم الشان چه اراده ای دارد باید به اراده ی این بنده رجوع کنیم.

این مقام عالی، و غیر قابل تصور از آن حضرت محمد ( صلی الله علیه و آله و سلم) و آل طیبین او می باشد. این مقام به قدری والاست که زبان از توضیح آن بازمی ماند.

امام هادی ( علیه السلام) فرمود:

«به راستی خداوند دل های ائمه ( علیهم السلام) را محل ورود اراده ی خود قرار داد؛ هرگاه خداوند چیزی بخواهد آنان می خواهند، در قرآن آمده است: و نخواهید شما مگر آن که خدا بخواهد…» (4)

به راستی مقام امام حاضر و ناظر ما چه عظیم است و غفلت ما از آن امام و از آن مرتبه عظیم تر. به راستی ما در کجای عالم قرار گرفته ایم و آنها در کدامین آسمان در حرکتند؟ آیا هرگز از خود پرسیده ایم با این همه عزت و عظمت او، آیا لایق توجهات و عنایات آن بزرگوار غایب از نظر هستیم؟ و الله اکبر…

منبع:تبیان

پی نوشتها:

1.قمی، عباس، مفاتیح الجنان، زیارت آل یس

2.رباعیات باباطاهر عریان

3.مسکِّن الفواد، ص 87

4.بحار الانوار، ج25، ص 372