« دانلود زيارت امين الله به همرا متن و صوت | در طلب عاقبت به خيرى » |
رذیلت : ریبه ( شک ، اوهام ، حسرت، وسوسه ، جهل )
نوشته شده توسطرحیمی 16ام مهر, 1391یکی از صفات رذیله، ریبه است که ضدّ یقین میباشد. ریبه، تزلزل نفس بر اثر گمان، وسوسه، شک و گمان نامعتبر، حسرت و تخیّل است.
در مجمع البحرین آمده است:
ماهیت ریبه، نا آرامی و تزلزل نفس است. [ از اینرو به زنی که در موقعیّت حیض قرار دارد، ولی حایض نمیشود، مترابة گویند، زیرا در شک و تردید است و احتمال بارداری و جز آن را میدهد.]
گاهی نفس، برخوردار از اطمینان است و نا آرامی و تزلزل در آن نیست که این حالت، «یقین» نامیده میشود. چنان که خداوند متعال میفرماید:
«انّما المؤمنون الذین امنوا باللَّه و رسوله ثمّ لم یرتابوا…»[1].
همانا مؤمنان راستین، فقط کسانی هستند که به خدا و پیامبرش ایمان آوردند و تردید روا نداشتند…
و نیز میفرماید:
«… اولئک کتب فی قلوبهم الایمان و ایّدهم بروحٍ منه…»[2].
آنان کسانی هستند که بر قلبهایشان ایمان نگاشته شد و خداوند با روحی از جانب خویش آنان را تأیید فرمود…
یقین در نتیجه یاد خداوند متعال حاصل میگردد. خدای متعال میفرماید:
«… الا بذکر اللَّه تطمئن القلوب.»[3].
… هان! دلها با یاد خدا آرام میگیرد.
و گاهی نفس، مضطرب و متزلزل میگردد و به ناآرامی، اندوه، غم و ترس دچار میشود و پیوسته دستخوش توهّمات، خیال پردازیها و وسوسه ها میگردد و هیچ آرام و قراری نمییابد.
پس، آنچه تا کنون بیان کردیم نتیجه میدهد که یقین دارای اضداد بسیار است، و لفظ واحدی که همان ریبه است، همه آنها را در برمیگیرد. در واقع، «ریبه» یک مفهوم کلّی است که آن اضداد، مصادیق آن به شمار میروند.
می توان گفت که جهل و مصادیق آن - اعم از جهل بسیط، جهل تردیدی و جهل مرکب - نیز از اضداد یقین است، زیرا یقین، نوع خاصّی از علم و یکی از مراتب آن است.
منظور از «جهل بسیط»، نداشتن علم است و نقیض علم - از باب عدم - و نقیض یقین شمرده میشود. منظور از «جهل تردیدی»، شک پایدار است که آن نیز از اضداد علم به شمار میرود. زیرا آن هم، ناآگاهی از واقعیّت و نفسالامر است. از اینرو اگر نفس، حالت یکسانی نسبت به یک امر و نقیض آن داشته باشد، ناگزیر این حالت نیز ضدّ یقین است.
و منظور از «جهل مرکب»، علم نداشتن به واقعیّت و نفسالامر است، در حالی که انسان میپندارد که عالم است. این حالت نیز ضد علم و قهراً ضدّ یقین میباشد.
پس یقین دارای اضداد بسیار است که بیان و اثبات رذایل آنها و مفاسدی که بر آنها مترتّب میشود، لازم و ضروری است. بلکه میتوان گفت که صفاتی همچون قساوت، کوردلی و غفلت از اضداد یقین یا نقیض آنند.
بحث درباره اینگونه ضدّ و نقیضها به زودی در جای خود خواهد آمد.
- قرآن، حجرات / 15.
- قرآن، مجادله / 24.
- قرآن، رعد / 28.
صفحات: 1· 2
فرم در حال بارگذاری ...