برترین شب، شب قدر، یکی از شب های ماه رمضان، شبی که از هزار ماه برتر است. شب نزول قرآن، تقدیر امور، بخشش گناهان است. شب قدر بزرگترین سند امامت و تداوم آن در طول زمان است. شب زنده داران باید تلاش کنند تا غفران الهی در این شب شامل حالشان گردد.

حقیقت شب قدر

«قدر» در لغت به معنای اندازه و اندازه گیری است و «تقدیر» نیز به معنای اندازه گیری و تعیین است؛ اما معنای اصطلاحی «قدر»، عبارت است از ویژگی هستی و وجود هر چیز و چگونگی آفرینش آن و به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودی هر چیزی «قدر» نام دارد.

بنابر دیدگاه حکمت الهی، در نظام آفرینش، هر چیزی اندازه ای خاص دارد و هیچ چیزی بی حساب و کتاب نیست. جهان حساب و کتاب دارد و بر اساس نظم ریاضی تنظیم شده، گذشته، حال و آینده آن با هم ارتباط دارند.

شب قدر، شبی است که همه مقدرات سالانه انسان با ملاحظه، اراده، اختیار و قابلیت های انسان تقدیر می گردد. شب قدر یکی از شب های نیمه دوم ماه رمضان است که طبق روایات ما، یکی از شب های نوزدهم یا بیست و یکم و به احتمال زیادتر، بیست و سوم ماه مبارک رمضان است. دراین شب - که شب نزول قرآن به شمار می آید - امور خیر و شر مردم، ولادت، مرگ، روزی، حج، طاعت، گناه و خلاصه هر حادثه ای که در طول سال متناسب با اراده، دعا و قابلیت انسان واقع می شود، تقدیر می گردد. شب قدر، همیشه و هر سال تکرار می شود. عبادت در آن شب، فضیلت فراوان دارد و بهره برداری از آن در نیکویی سرنوشت یک ساله، بسیار مؤثر است. در این شب، تمام حوادث سال آینده به امام هر زمان ارائه می شود و وی از سرنوشت خود و دیگران با خبر می گردد.

برتر از هزار ماه

حقیقت شب قدر

نزول فرشتگان در شب قدر

چرا این شب، شب قدر نامیده شده؟

آیا شب قدر با اختیار سازگاری دارد؟

لیلة القدر در نگاه علامه طباطبایی (رحمه الله)

آیا سرنوشت ما در یک شب (شب قدر) تعیین می شود؟

فضلیت شب قدر با توجه به افق های متفاوت، چگونه قابل درک است؟

چرا باید شب قدر وجود داشته باشد و اصولا عظمت و قداست این شب به چیست؟

فضیلت شب قدر

شب قدر از شب‌هاي باعظمت و بااهميت سال است. دليل فضيلت اين شب بر ديگر شب‌ها، اموري است كه در اين شب محقق مي‌شود كه به برخي از اين فضيلت‌ها اشاره مي‌كنيم:
1.آمرزش گناهان: امام صادق عليه السلام فرموده است: شب قدر آغاز و انجام سال است. امام كاظم عليه السلام فرموده است: هر كس‏ شب‏ قدر غسل كند و تا طلوع سپيده شب‏زنده‏داري نمايد، از گناهان خود بيرون مي‏رود.
2.قلب رمضان: امام صادق عليه السلام فرمود: «از كتاب خدا استفاده مي‌شود كه شماره ماه‌هاي سال نزد خداوند دوازده ماه است و سرآمد ماه‌ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان، ليلة‌القدر است»

3.برتر از هزار ماه: نزول همه فرشتگان و روح در شب قدر بر زمين و سلام دادن به بندگان خدا، نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. درباره اين شب در قرآن مي‌خوانيم: «لَيلَةُ القَدرِ خَيرٌ مِن اَلفِ شَهرٍ» و در دعاي چهل و چهارم از صحیفه سجادیه آمده است: «فَضلُ لَيلَةٌ واحِدَةُ مِن لَياليهِ، عَلَي لَيالي اَلفَ شَهرٍ و سمّاهَا لَيلَةَ القَدرِ؛ فضيلت يكي از شب‌هاي ماه رمضان از شب‌هاي هزار ماه برتر است؛ شبي كه خدا آن را شب قدر نام نهاده است»

4.سَرور شب‌ها: پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله فرمود: شب قدر، سَروَر شب‌هاست.

شب‌هاي قدر

آغاز شب های قدر

شب قدر را قدر بدانیم

فضیلت شب قدر (1)

فضیلت شب قدر (2)

جایگاه و اهمیت شب قدر

اهمیت شب قدر و راز مخفی بودن آن

نزول قرآن در شب قدر

آنچه از آیات قرآن به دست می آید، بیانگر نزول قرآن در شبی از شب های ماه مبارک رمضان است:

1.«شَهرُ رَمَضانَ الَّذِی اُنزِلَ فیهِ القُرءانُ» (بقره / 185)

2.«اِنّا اَنزَلنهُ فی لَیلَةٍ مُبرَکةٍ» (دخان / 3)

3.«اِنّا اَنزَلنهُ فی لَیلَةِ القَدر» (قدر / 1)

از آیه اول بدست می آید که قرآن در ماه رمضان نازل شده است. از آیه دوم می توان دریافت که این نزول، دریک شب مبارکی انجام گرفته است. با توجه به این دو آیه، روشن می شود که این شب مبارک، یکی از شب های ماه رمضان است. در آیه سوم، خداوند می فرماید: «ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.» از ضمیمه این سه آیه، می توان چنین نتیجه گرفت: در ماه رمضان، شب بابرکتی به نام شب قدر، وجود دارد که قرآن در آن شب، نازل شده است. 

قرآن چگونه نازل شده؟

آیا نخستین وحی در ماه رمضان بود؟

چگونگی نزول قرآن از دیدگاه قرآن

تفسیر سوره قدر

دانستنی هایی از قرآن(1) (2)

شب قدر و اهل بیت علیهم السلام

خدای متعال در سورة قدر می فرماید: «تَنَزَّلُ الْمَلَائِکةُ وَ الرُّوحُ…». طبق ادبیات عرب، تنزّل، فعل مضارع است و بر استمرار دلالت دارد و این مطلب گویای آن است که در هر شب قدری در هر سال ملائکه نازل می شوند.

حال سؤال این است که از زمان وفات پیامبرصلی الله علیه و آله تا زمان حاضر ـ که شب قدر، موجود و تنزل ملائکه ادامه داشته ـ فرشتگان بر چه کسی نازل شده اند؟! آیا بر بزرگان و علمای شیعه یا اهل سنت و یا بر مردم هر زمان؟! آیا کسی این ادعا را داشته است که ملائکه بر من نازل می شوند؟

ما معتقدیم مهبط ملائکه در زمان حال، با استناد به روایات شیعه و اهل سنت، فرزند بلا فصل امام عسکری علیهماالسلام می باشد که زنده، حاضر و ناظر ما می باشد.

استمرار قدر

صاحب شب قدر

آب حیاتم دادند

ولایت در سوره مبارکه قدر

همتایی روز غدیر و شب قدر از نگاه حضرت آیت اللّه جوادی آملی

فاطمه زهرا علیهاالسلام سرّ لیلة القدر

شب قدر، اثبات گر وجود حضرت حجت

رابطة شب قدر با حجت زمان و امام عصر

شب قدر در سخن و سیره معصومین علیهم السلام

حضرت موسی علیه السلام به خداوند عرض کرد: خداوندا! می خواهم به تو نزدیک شوم، فرمود: قرب من از آن کسی است که شب قدر بیدار شود، گفت: خداوندا! رحمتت را می خواهم، فرمود: رحمتم از آن کسی است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند: گفت: خداوندا! جواز گذشتن از صراط را از تو می خواهم فرمود: آن، از آن کسی است که در شب قدر صدقه ای بدهد. گفت خداوندا! از درختان بهشت و از میوه هایش می خواهم، فرمود: آنها از آن کسی است که در شب قدر تسبیحش را انجام دهد گفت: خداوندا! رهایی از جهنم را می خواهم، فرمود: آن، از آن کسی است که در شب قدر استغفار کند: گفت خداوندا خشنودی تو را می خواهم، فرمود: خشنودی من از آن کسی است که در شب قدر دو رکعت نماز بگذارد.

لیله القدر(1) (2)

علائم و منزلت لیلة القدر

سیره معصومان«علیهم السلام» درشب قدر

همراه با معصومان علیهم السلام در شب قدر

شب قدر در سخن و سیره بزرگان

گاهی هواپیما برای فرود آمدن به طرف فرودگاه می آید ولی به خلبان پیغام می دهند به علت شلوغ بودن و فرود هواپیماهای زیادی در فرودگاه، فعلا فرود آمدن ممکن نیست. شب قدر هم، ملائکه بر قلب ما نازل می شوند لکن جای خالی برای فرود آمدن پیدا نمی کنند (زیرا قلب ما پر از محبت دنیا، خانه، ماشین، پست و مقام، پول و ثروت و حب معروفیت و مشهوریت و. .. است) لذا بر می گردند. قلب خودت را از غیر خدا خالی کن تا نور خدا و ملائکه خدا بر قلب تو نازل شود. شخصی به حضرت امیر مؤمنان علی علیه السلام عرض کرد: شما چگونه به این مقام رسیدید؟ حضرت فرمودند: جلوی در خانه دل نشستم و غیر خدا را راه ندادم.

در کندوی زنبورها همیشه چند زنبور ایستاده اند و اگر اجنبی یا زنبوری که روی گل های بدبو نشسته بخواهد داخل شود، جلوی او را می گیرند و نمی گذارند داخل شود، ما هم باید از این زنبورها یاد بگیریم. شخصی نزد آیت الله العظمی اراکی رحمه الله آمد و تقاضای موعظه کرد، آقا از او پرسیدند: شغلت چیست؟ گفت: نجّار. آقا به او فرمودند: یک در هم برای خود بساز و بگذار جلوی دلت!

ای یکدله و صد دله، دل یک دله کن

مهر دگران را ز دل خود یله کن

(نکات اخلاقی از آیت الله مجتبی تهرانی(ره))

شب قدر

ادب بندگی

شنیده ایم که تقدیر یک ساله در چنین شبی رقم می خورد. گفته اند برخی از بندگان خالص خدا در چنین شبی به چه برکات و فضائل و جوائزی نائل شده اند و هر چه بیشتر گفته اند و شنیده ایم و خوانده ایم، این پرسش در نهانخانه ذهن ما بیشتر روییده است که به راستی راز تفاوت دریافت ها در ماه مبارک رمضان و به ویژه در شب قدر و شب عید فطر چیست؟

آیا خداوند به شماری از بندگان خویش نظری خاص و اعطایی مخصوص دارد؟ آیا میزان تلاش افراد و تعداد رکعات نماز و اذکار گفته شده یا میزان انفاق و اطعام و مانند آن و یا… و یا…

آیا این ها است که حد و اندازه دریافت ما را از فیض و لطف و عنایت حق تعالی تعیین می کند؟! بی تردید نمی توان این گونه امور را به کلی بی تأثیر دانست؛ اما آنچه در آموزه های اهل بیت علی به عنوان یک کلید بزرگ و فوق العاده مهم بدان اشاره شده است، چیز دیگری است.

از امیرالمؤمنین علیه السلام چنین نقل شده است:

«عَلَی قَدرِ النِّیه تَکُونُ مِنَ اللهِ العَطیه؛ عطیه و بخشش خداوند به اندازه نیت انسان ها است.»

معنای این سخن از این جهت روشن است که آدمیان به تناسب نیت های گوناگون و رنگارنگ خود، به گونه ای متفاوت از هدایا و عطایای حضرت حق بهره می برند. اگر نیت انسان ها را ظرف وجود آن ها بدانیم، در حقیقت، اختلاف نیت ها است که اختلاف ظرف ها و ظرفیت ها را در پی دارد.

قدر و نیت

صلوات و دعا برای فرج آل محمد علیهم السلام

دعایی که سرنوشت را تغییر خواهد داد

شب های قدر و راه های درمان رنج های روانی

آغازی دوباره با خاطری آسوده

اعمال شب قدر

اعمال شبهای قدر بر دو نوع است یکی آنکه در هر سه شب باید کرد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبی امّا اوّل پس ‍آن چند چیز است:

اوّل: غسل است علاّمه مجلسی فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را با غسل بکند.

دوّم: دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد. (الخبر(

سوّم: قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَ اَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ

چهارم: آنکه مُصحَف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید: اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ پس ده مرتبه بگوید بِکَ یا اَللّهُ و ده مرتبه بِمُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِعَلی و ده مرتبه بِفاطِمَةَ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ و ده مرتبه بِالْحُسَیْنِ و ده مرتبه بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ و ده مرتبه بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی و ده مرتبه بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی و ده مرتبه بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی و ده مرتبه بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ و ده مرتبه بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی و ده مرتبه بِالْحُجَّةِ

اعمال و فضائل لیالی قدر در نوشته های آیت الله مظاهری

اعمال مشترکه شب های قدر

دعا و اعمال شب نوزدهم

اعمال شب بیست و یکم

دعای شب بیست و یکم

دعای شب بیست و سوم

متن دعای جوشن کبیر

 

رشحاتی از قلم

کارنامه پشت کارنامه بالا می آید، امضا می شود و برمی گردد؛ کارنامه سیاه و سفید اعمال یک سال یک عالمه آدم خاکستری، آن پایین، دست هایشان را بالا گرفته اند و چشم هایشان را به آسمان دوخته اند. هر قطره اشکی که می چکد، پایین نمی افتد، بالا می آید و یک کلمه سیاه از کارنامه صاحب آن چشم را پاک می کند.

ساکنان آسمان ایستاده اند به تماشا. خدا می گوید: اشک این جوان ها را که از عشق من می گریند. چه دوست می دارم! فرشته ها از هم سبقت می گیرند تا در زلال اشک های جوان، بال و پر بشوید.

فضا پر از نور است، سرشار از عطر حضور فرشته هایی که نازل می شوند و سلام و برکات الهی را بر زمین می پاشند. آدم ها یک جا جمع شده اند تا دسته جمعی رحمت الهی را طلب کنند و غرق نور و عرفان، سالی آسمانی تر و نورانی تر را آغاز کنند.

در این میان، جوان ها کاسه های خالی تر و تمیزتر و بزرگ تری را سر دست گرفته اند تا با پیمانه جان های تشنه شان، می ناب رحمت و غفران را بچشند و بچشانند.

شب قدر است؛ زیباترین شب آفرینش؛ شبی که سرنوشت زمینیان و آسمانیان به هم گره می خورد و رفت وآمد ملایک، دامن دامن نور و سلام و عشق به زمین می آورد.

باید بروم. باید دیوارهای سکوت و فاصله را بشکنم و بال در بال ملایک، تا آسمان رحمتت پر گشایم.

کوچه

عطر یار

صدای بال فرشتگان

کاسه های خالی(1) (2)

شب قدر (متن ادبی)

شب های قدر(1) (2) (3)

نگارخانه

فیلم: حب علی(ع)، اصلی ترین عامل استجابت دعا

صوت: دعای جوشن کبیر

 لینکهای مرتبط

ویژه نامه: شهادت امام علی علیه السلام

حوزه