خداوند تبارک و تعالی نور هدایت را در خاندان آخرین ستاره درخشان آسمان نبوت قرار داد و محمد ^{صلی الله علیه و آله} آخرین پیامبر، برترین برگزیده در میان انبیاء و رحمتی برای عالمیان است.

و امام مهدی ^{علیه السلام} می آید تا احیا کننده احکام کتاب الهی و سنّت پیامبر ^{صلی الله علیه و آله} باشد:

«وَ مُجَدِّداً لِمَا عُطِّلَ مِنْ أَحْکَامِ کِتَابِکَ … وَ سُنَنِ نَبِیِّکَ؛:

و تازه کننده احکام تعطیل شده از قرآن تو… و سنت پیغمبرت باشد.»

امام مهدی ^{علیه السلام} آرزوی پیامبر و سرور قلب نبی است:

«اللَّهُمَّ وَ سُرَّ نَبِیَّکَ مُحَمَّداً ^{صلی الله علیه و آله} بِرُوءْیَتِهِ:

خدایا! پیغمبرت محمد صلی الله علیه و آله را به دیدار او شاد کن!»

امام مهدی ^{علیه السلام} بشارت پیامبر صلی الله علیه و آله است:

«…أُبَشِّرُکُمْ بِالْمَهْدِیِّ علیه السلام .»

امام مهدی علیه السلام قائم مقام رسول خدا صلی الله علیه و آله است:

«وَ الْقَیِّمِ مَقَامَهُ.»

امام مهدی علیه السلام آرزوی همه تاریخ است و آرزوی پیامبر صلی الله علیه و آله برای رساندن امتش به آزادی:

«…بِهِ یُخْرِجُ ذُلَّ الرِّقِّ مِنْ أَعْنَاقِکُمْ؛

خداوند به سبب مهدی علیه السلام زنجیرهای بردگی و اسارت را از گردنهای شما بر می دارد.»

و اکنون بشر چشم به راه قافله سالاری است تا در پرتو رهبری پیامبر گونه او، لبیک گویان قدم به صراط مستقیم بگذارد. حال که جهانیان در جاهلیت مدرن و در حجابی از جهل و نادانی خفته اند، تنها وجود حیات بخشی چون پیامبر صلی الله علیه و آله می تواند بشر را از این خواب گران بیدار کند.

«اَللَّهُمَّ إِنَّا نَشْکُو إِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیِّنَا صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْبَةَ وَلِیِّنَا؛ خدایا! ما شکایت به درگاهت می کنیم از نبودن پیامبرمان که درود تو بر او و آلش باد! و از غیبت ولیّ مان.»

حضرت مهدی علیه السلام مشترکات فراوانی با جدّ بزرگوارشان رسول خدا صلی الله علیه و آله دارند که در این مقاله سعی شده به بیان گوشه هایی از پیوندها و اوصاف مشترک این دو بزرگوار پرداخته شود.
الف. پیوندها
شهادت به نبوت

در بیان ولادت حضرت حجّت علیه السلام ، حکیمه خاتون عمه امام حسن عسکری علیه السلام نقل می کند: ناگهان آن فرزند عزیز را مشاهده کردم که در حال سجده بود و دو انگشت سبابه خود را بلند کرد و فرمود:

«أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ [وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ] وَ أَنَّ جَدِّی مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله … .»

و همچنین از جانب امام حسن عسکری علیه السلام نقل می کنند که ایشان فرمودند: «ای فرزندم! سخن بگو!» و او اظهار داشت: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله … .»
فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «اَلْقَائِمُ مِنْ وُلْدِی ؛ قائم از فرزندان من است.»

و در جایی دیگر فرموده اند: «الْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِی ؛ مهدی از فرزندان من است.»

و امام حسن عسکری علیه السلام در بستر شهادت، خطاب به امام زمان علیه السلام فرمودند: «أَبْشِرْ یَا بُنَیَّ… وَلَدَکَ رَسُولُ اللَّهِ وَ أَنْتَ خَاتَمُ الْأَئِمَّةِ الطَّاهِرینَ وَ بَشَّرَ بِکَ رَسُولُ اللَّهِ وَ سَمَّاکَ وَ کَنَّاکَ بِذَلِکَ؛ بشارت بر تو باد ای پسرم!… جد تو رسول خدا صلی الله علیه و آله است و تو خاتم ائمه طاهرین هستی و رسول خدا صلی الله علیه و آله به [ولادت] تو بشارت داده است و این اسم و کنیه را برای تو قرار داد.»
شبیه ترین مردم به رسول خدا صلی الله علیه و آله

امام علی علیه السلام می فرمایند: «اَلَا اِنَّهُ اَشْبَهُ النَّاسِ خَلْقا وَ خُلْقا وَ حُسْنا بِرَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله ؛ همانا او (مهدی علیه السلام ) شبیه ترین مردم از نظر خَلق و خُلق و نیکویی به رسول خدا صلی الله علیه و آله است.»
وحدت در اطاعت و عصیان پیامبر صلی الله علیه و آله

امام جعفر صادق علیه السلام از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کنند:

«اَلْقَائِمُ مِنْ وُلْدِی… مَنْ أَطَاعَهُ فَقَدْ أَطَاعَنِی وَ مَنْ عَصَاهُ ُ فَقَدْ عَصَانِی وَ مَنْ أَنْکَرَهُ فِی غَیْبَتِهِ فَقَدْ أَنْکَرَنِی وَ مَنْ کَذَّبَهُ فَقَدْ کَذَّبَنِی وَ مَنْ صَدَّقَهُ فَقَدْ صَدَّقَنِی إِلَی اللَّهِ أَشْکُو الْمُکَذِّبِینَ لِی فِی أَمْرِهِ وَ الْجَاحِدِینَ لِقَوْلِی فِی شَأْنِهِ وَ الْمُضِلِّینَ لِأُمَّتِی عَنْ طَرِیقَتِهِ «وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ»؛ قائم از فرزندان من است… کسی که او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده و کسی که او را نافرمانی کند، مرا نافرمانی کرده است و کسی که او را در دوران غیبتش انکار کند، مرا انکار کرده است و کسی که او را تکذیب کند، مرا تکذیب کرده است و کسی که او را تصدیق کند، مرا تصدیق کرده است. از کسانی که گفتار مرا درباره او انکار و تکذیب می کنند و از کسانی از امتم که مردم را از طریقه او گمراه می سازند، به خداوند شکایت می برم؛ و به زودی کسانی که ظلم کرده اند، خواهند دانست به چه کیفرگاهی بازگشت می کنند.»
وحدت در انکار

امام صادق علیه السلام فرمودند: «مَنْ أَقَرَّ بِجَمِیعِ الْأَئِمَّةِ علیهم السلام وَ جَحَدَ الْمَهْدِیَّ کَانَ کَمَنْ أَقَرَّ بِجَمِیعِ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَحَدَ مُحَمَّداً صلی الله علیه و آله نُبُوَّتَهُ؛ کسی که به همه امامان علیهم السلام اقرار کند و امام مهدی علیه السلام را انکار نماید، مانند کسی است که به همه پیامبران اقرار کند، اما نبوت محمد صلی الله علیه و آله را انکار نماید.»

امام صادق علیه السلام از پدرانشان از رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقل می کنند که ایشان فرمودند: «مَنْ أَنْکَرَ الْقَائِمَ مِنْ وُلْدِی فَقَدْ أَنْکَرَنِی؛ هر کس قائم از فرزندان مرا انکار کند، مرا انکار کرده است.»

ثواب انتظار فرج

امام سحاد علیه السلام فرمودند: «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ وَ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ أَفْضَلُ مِنْ أَهْلِ کُلِّ زَمَانٍ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی أَعْطَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ وَ الْأَفْهَامِ وَ الْمَعْرِفَةِ مَا صَارَتْ بِهِ الْغَیْبَةُ عِنْدَهُمْ بِمَنْزِلَةِ الْمُشَاهَدَةِ وَ جَعَلَهُمْ فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ بِمَنْزِلَةِ الْمُجَاهِدِینَ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِالسَّیْفِ؛ همانا مردم زمان غیبت حضرت مهدی علیه السلام که امامت او را باور دارند و منتظرین ظهور او، از مردم دیگر زمانها برترند؛ چرا که خدای متعال به آنان عقل و درک و قدرت شناختی داده است که غیبت بر ایشان چون ظهور است و خداوند آنان را در آن زمان، هم پایه مجاهدینی قرار داده است که در رکاب رسول خدا صلی الله علیه و آله شمشیر زده اند.»

بعثت و ظهور با فاصله طولانی

امام زمان علیه السلام همچون پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله پس از غیبت طولانی و فاصله ای بسیار از اوصیاء پیش از خویش ظهور می کنند.

امام علی علیه السلام در مورد پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمایند: «أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ هَفْوَةٍ عَنِ الْعَمَلِ وَ غَبَاوَةٍ مِنَ الْأُمَمِ؛ خداوند او را زمانی فرستاد که با زمان پیامبران گذشته، فاصله طولانی داشت و مردم از نیکوکاری فاصله گرفته و امتها به جهل و نادانی گرفتار شده بودند.»

و امام صادق علیه السلام در وصف امام مهدی علیه السلام می فرمایند: «اَلَّذِی یَمْلَأُهَا عَدْلاً کَما مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً لعَلی فَتْرَةٍ مِنَ الْأَئِمَّةِ یَأْتی کَمَا أَنَّ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله بُعِثَ عَلَی فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ؛ او کسی است که آن (زمین) را از عدالت پر می کند، همان طور که از ظلم و جور پر شده است. پس از یک دوره فترت از ائمه علیهم السلام می آید؛ چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز پس از یک فاصله طولانی از پیامبران مبعوث شدند.»

مشابهت در خصوصیات زمانه
1. پیش از ظهور

امام علی علیه السلام زمانه پیش از رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را این گونه توصیف می کنند:

«أَرْسَلَهُ عَلَی حِینِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ طُولِ هَجْعَةٍ مِنَ الْأُمَمِ وَ اعْتِزَامٍ مِنَ الْفِتَنِ وَ انْتِشَارٍ مِنَ الْأُمُورِ وَ تَلَظٍّ مِنَ الْحُرُوبِ وَ الدُّنْیَا کَاسِفَةُ النُّورِ ظَاهِرَةُ الْغُرُورِ عَلَی حِینِ اصْفِرَارٍ مِنْ وَرَقِهَا وَ إِیَاسٍ مِنْ ثَمَرِهَا وَ أغْوِرَارٍ مِنْ مَائِهَا قَدْ دَرَسَتْ مَنَارُ الْهُدَی وَ ظَهَرَتْ أَعْلَامُ الرَّدَی فَهِیَ مُتَجَهِّمَةٌ لِأَهْلِهَا عَابِسَةٌ فِی وَجْهِ طَالِبِهَا ثَمَرُهَا الْفِتْنَةُ وَ طَعَامُهَا الْجِیفَةُ وَ شِعَارُهَا الْخَوْفُ وَ دِثَارُهَا السَّیْفُ؛

خداوند پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را هنگامی معبوث فرمود که از زمان بعثت پیامبران پیشین مدتها گذشته و ملتها در خواب عمیقی فرو رفته بودند. فتنه و فساد جهان را فرا گرفته و اعمال زشت رواج یافته بود. آتش جنگ همه جا زبانه می کشید و دنیا بی نور و پر از مکر و فریب گشته بود. برگهای درخت زندگی به زردی گراییده و امید از باروری درختانش قطع شده بود. آبهایش فرو خشکیده و نشانه های هدایت کهنه و ویران شده بود. پرچمهای هلاکت و گمراهی آشکار و دنیا با قیافه زشتی به مردم می نگریست، و با چهره ای عبوس و غم آلود با اهل دنیا رو به رو می گشت. میوه های درخت دنیا فتنه، و خوراکش مردار بود، در درونش وحشت و اضطراب، و بر بیرون، شمشیرهای ستم حکومت داشت.»

امام باقر علیه السلام در وصف زمانه پیش از ظهور حضرت مهدی علیه السلام می فرمایند: «لَا یَقُومُ الْقَائِمُ علیه السلام إِلَّا عَلَی خَوْفٍ شَدِیدٍ وَ زَلَازِلَ وَ فِتْنَةٍ وَ بَلَاءٍ یُصِیبُ النَّاسَ… وَ اخْتِلَافٍ شَدِیدٍ بَیْنَ النَّاسِ وَ تَشَتُّتٍ فِی دِینِهِمْ؛ قائم علیه السلام قیام نمی کند، مگر [در زمانی که] ترسهای بزرگ پدید آمده، و زلزله ها و فتنه ها و گرفتاریها به مردم رسیده… و اختلافهای شدید، میان مردمان رخ داده و در دینشان تفرقه ایجاد شده است.»

و نیز رسول خدا صلی الله علیه و آله در ضمن حدیثی طولانی در معراج، دوره پیش از ظهور حضرت مهدی علیه السلام را این گونه توصیف کرده اند: «یَکُونُ ذَلِکَ إِذَا رُفِعَ الْعِلْمُ وَ ظَهَرَ الْجَهْلُ وَ کَثُرَ الْقُرَّاءُ وَ قَلَّ الْعَمَلُ وَ کَثُرَ الْقَتْلُ … وَ کَثُرَ الْجَوْرُ وَ الْفَسَادُ وَ ظَهَرَ الْمُنْکَرُ … وَ صَارَتِ الْأُمَرَاءُ کَفَرَةً وَ أَوْلِیَاوءُهُمْ فَجَرَةً وَ أَعْوَانُهُمْ ظَلَمَةً وَ ذَوُو الرَّأْیِ مِنْهُمْ فَسَقَةً؛ ظهور مهدی علیه السلام وقتی است که علم و دانش واقعی از بین برود و جهل و نادانی آشکار شود و قاریان فراوان گردند و عمل [به قرآن] کم شود و قتل و خون ریزی زیاد گردد… و ظلم و فساد زیاد شود و منکر [و عمل زشت[ آشکار گردد… و فرمانروایان کافر و والیان آنها فاجر شوند و کارپردازان آنها ستمگر و صاحبان رأی و نظر از آنها فاسق باشند.»
2. بعد از ظهور

امیر مؤمنان علیه السلام به درگاه خداوند عرضه می دارد: «… اِجْعَلْ شَرَائِفَ صَلَوَاتِکَ وَ نَوَامِیَ بَرَکَاتِکَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ وَ رَسُولِکَ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا انْغَلَقَ وَ الْمُعْلِنِ الْحَقَّ بِالْحَقِّ وَ الدَّافِعِ جَیْشَاتِ الْأَبَاطِیلِ وَ الدَّامِغِ صَوْلَاتِ الْأَضَالِیلِ کَمَا حُمِّلَ فَاضْطَلَعَ قَائِماً بِأَمْرِکَ مُسْتَوْفِزاً فِی مَرْضَاتِکَ غَیْرَ نَاکِلٍ عَنْ قُدُمٍ وَ لَا وَاهٍ فِی عَزْمٍ وَاعِیاً لِوَحْیِکَ حَافِظاً لِعَهْدِکَ مَاضِیاً عَلَی نَفَاذِ أَمْرِکَ حَتَّی أَوْرَی قَبَسَ الْقَابِسِ وَ أَضَاءَ الطَّرِیقَ لِلْخَابِطِ وَ هُدِیَتْ بِهِ الْقُلُوبُ بَعْدَ خَوْضَاتِ الْفِتَنِ وَ الآْثَامِ وَ أَقَامَ بِمُوضِحَاتِ الْأَعْلَامِ وَ نَیِّرَاتِ الْأَحْکَامِ؛ [خداوندا!]… گرامی ترین درودها و افزون ترین برکات خود را بر محمد صلی الله علیه و آله ، بنده و فرستاده ات، اختصاص ده! که خاتم پیامبران گذشته و گشاینده درهای بسته و آشکار کننده حق با برهان است. دفع کننده لشکرهای باطل و درهم کوبنده شوکت گمراهان است؛ آن گونه که بار سنگین رسالت را بر دوش کشید و به فرمانت قیام کرد و به سرعت در راه رضا و خشنودی تو گام برداشت و حتّی یک قدم به عقب برنگشت و اراده او سست نشد و در پذیرش و گرفتن وحی نیرومند بود. حافظ و نگهبان عهد و پیمان تو بود و در اجرای فرمانت تلاش کرد تا آنجا که نور حق را آشکار و راه را برای جاهلان روشن ساخت و دلهایی که در فتنه و گناه فرو رفته بودند به وسیله او هدایت شدند. پرچمهای حق را برافراشت و احکام نورانی را بر پا کرد.»

از امام صادق علیه السلام در مورد سیره حضرت مهدی علیه السلام پرسیدند. ایشان در جواب فرمودند: «یَصْنَعُ کَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَهْدِمُ مَا کَانَ قَبْلَهُ کَمَا هَدَمَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وَ اَمْرَ الْجَاهِلِیَّةِ وَ یَسْتَأْنِفُ الْاِسْلَامَ جَدیدا؛ [امام مهدی علیه السلام ] مانند پیامبر صلی الله علیه و آله عمل خواهد کرد. همان گونه که پیامبر صلی الله علیه و آله آنچه از روش جاهلیت در میان مردم مرسوم بود، از میان برد، [امام مهدی علیه السلام نیز] روشهای جاهلی پیش از ظهور خود را از بین خواهد برد و اسلام را از نو پی ریزی خواهد کرد.»

زمانه بعد از ظهور حضرت مهدی علیه السلام در دعای ندبه این گونه ترسیم شده است:

«أَیْنَ قَاصِمُ شَوْکَةِ الْمُعْتَدِینَ أَیْنَ هَادِمُ أَبْنِیَةِ الشِّرْکِ وَ النِّفَاقِ أَیْنَ مُبِیدُ أَهْلِ الْفُسُوقِ وَ الْعِصْیَانِ وَ الطُّغْیَانِ أَیْنَ حَاصِدُ فُرُوعِ الْغَیِّ وَ الشقاقِ أَیْنَ طَامِسُ آثَارِ الزَّیْغِ وَ الْأَهْوَاء؛

کجاست شکننده شوکت تجاوزگران؟ کجاست ویران کننده بناهای شرک و نفاق؟ کجاست نابود کننده اهل فسق [و تبهکاران] و معصیت کاران و سرکشان؟ کجاست درو کننده شاخه های گمراهی و اختلاف؟ کجاست محو کننده آثار انحراف و هوا و هوسها؟»

همچنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:

«تَاسِعُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِی یَمْلَأُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ الْأَرْضَ نُوراً بَعْدَ ظُلْمَتِهَا وَ عَدْلًا بَعْدَ جَوْرِهَا وَ عِلْماً بَعْدَ جَهْلِهَا؛

نهمین آنها (امام از فرزند حسین علیه السلام ) قائم است که خداوند به دست او همه زمین را از روشنایی پر می کند، پس از آنکه گرفتار تاریکی شده است و از عدالت و دادگری سرشار می کند، پس از آنکه از ظلم و جو پر شده باشد و سراسر عالم را از علم و دانایی بهره مند می کند، پس از آنکه به جهل و نادانی گرفتار آمده باشد.»

ب. اوصاف مشترک

رحمت

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و اهل بیت گرامی ایشان، مظهر و تجلّی رحمت واسعه الهی اند. در قرآن کریم، خداوند وجود نازنین پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را رحمتی برای عالمیان معرفی می کند: «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ»؛ «و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.»

امام زمان علیه السلام نیز به این وصف توصیف شده است: «السَّلَامُ عَلَیْکَ… وَ الرَّحْمَةُ الْوَاسِعَةُ؛ سلام بر تو… ای رحمت گسترده [الهی]!»

حجت اللّه

ائمه اطهار علیهم السلام و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حجّتهای الهی بر روی زمین هستند. در زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله آمده است: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَی الْأَوَّلِینَ وَ الآْخِرِینَ؛ سلام بر تو ای حجت خدا بر اولین و آخرین [بشر]!»

امام زمان علیه السلام نیز با لقب حجّت الله مورد خطاب قرار گرفته اند: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ وَ دَلِیلَ إِرَادَتِهِ؛ سلام بر تو ای حجّت خدا و راهنمای اراده او!» همچنین در جایی دیگر آمده است: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللَّهِ عَلَی مَنْ فِی الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ؛ سلام بر تو ای حجّت خدا بر [تمام] اهل زمین و آسمان!»

نور اللّه

وجود مطهر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نور است. خاصیت نور این است که هم روشن و درخشنده است و هم اطراف خویش را روشن می سازد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نور خدا و روشن کننده دلهای تیره جاهلیت و عقلهای خفته در کفر و ظلمت می باشند. در زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله آمده است:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللَّهِ الَّذِی یُسْتَضَاءُ بِهِ؛ سلام بر تو ای نور خداوند که به واسطه اش طلب نور می شود!»

نور مقدس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در عترت و خاندان پاک ایشان ساری و جاری است. امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه «فَآمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذی أَنْزَلْنا» فرمودند: «اَلنُّورُ وَ اللَّهِ الْأَئِمَّةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله إِلی یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ هُمْ وَ اللَّهِ نُورُ اللَّهِ اَلَّذی أَنْزَلَ وَ هُمْ وَ اللَّهِ نُورُ اللَّهِ فِی السَّمَاوَاتِ وَ فِی الْأَرْضِ؛ به خدا قسم! نور، همان امامان از آل محمد صلی الله علیه و آله تا روز قیامت هستند و به خدا سوگند! نور الهی که نازل کرده همانها هستند و به خدا قسم! نور خدا در آسمانها و زمین، آنها هستند.»

در زیارت روز جمعه، خطاب به امام مهدی علیه السلام این گونه سلام می دهیم:

«اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا نُورَ اللَّهِ الَّذِی یَهْتَدِی بِهِ الْمُهْتَدُونَ؛ سلام بر تو ای نور خدا! که هدایت جویان، به وسیله اش هدایت می شوند!»

دعوت کننده به سوی خدا

خداوند در قرآن کریم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را دعوت کننده به سوی خویش معرفی می کند: «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذیراً وَ داعِیاً إِلَی اللّهِ بِإِذْنِهِ وَ سِراجاً مُنیراً»؛ «ای پیامبر! ما تو را گواه و بشارت دهنده و بیم دهنده و دعوت کننده به سوی خدا به فرمان او و چراغی روشنی بخش فرستادیم.»

در زیارت آل یاسین نیز امام زمان علیه السلام را با ذکر «دَاعِیَ اللَّهِ» یاد می کنیم: «اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَا دَاعِیَ اللَّهِ وَ رَبَّانِیَّ آیَاتِهِ؛ سلام بر تو ای دعوت کننده [خلق [به سوی خدا و مظهر آیات الهی!»
خاتم

خداوند در قرآن کریم در مورد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند:

«ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ وَ کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلیماً»؛

«محمد صلی الله علیه و آله پدر هیچ یک از مردان شما نیست، لیکن او رسول خدا و خاتم انبیا می باشد و خداوند همیشه به همه امور آگاه است.»

خداوند در این آیه، رسول مکرم اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله را به عنوان «خاتم النّبیّین» ملقب ساخته است. یعنی ایشان آخرین پیامبر خدا هستند که پس از ایشان، پیامبر دیگری نخواهد بود.

امام مهدی علیه السلام در معرفی خود می فرمایند:

«أَنَا خَاتَمُ الْأَوْصِیَاءِ بِی یَدْفَعُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْبَلَاءَ عَنْ أَهْلِی وَ شِیعَتِی؛ منم خاتم جانشینهای پیامبر که به واسطه من، خداوند بلا را از اهل من و شیعیانم بر می دارد.»

حضرت مهدی علیه السلام را «خاتم الأوصیاء» و «خاتم الائمّه» گویند؛ به این جهت که ایشان، آخرین نفر از سلسله امامت هستند و پس از ایشان، امامی نخواهد بود.

تلاوت و تفسیر قرآن

در قرآن کریم آمده است: «لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَی الْمُوءْمِنینَ إِذْ بَعَثَ فیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیاتِهِ…»؛ «خداوند بر مؤمنین منت نهاد هنگامی که رسولی را در میانشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها تلاوت کند… .» همچنین در جایی دیگر می فرماید: «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ»؛ «و همانا قرآن را بر تو نازل کردیم تا برای مردم تبیین [و تفسیر[ کنی.»

خداوند در این دو آیه مبارکه، یکی از اهداف بعثت پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله را تلاوت و توضیح آیات قرآن و روشن کردن اسرار درونی آنها معرفی می کند.

امام مهدی علیه السلام نیز به این لقب مشهورند: «اَلسَّلَامُ عَلَیْکَ یَا تَالِیَ کِتَابِ اللَّهِ وَ تَرْجُمَانَهُ؛ سلام بر تو ای تلاوت کننده کتاب خدا و مفسر و مترجم آن!»

جابر از امام باقر علیه السلام نقل می کند که ایشان می فرمایند: «إِذَا قَامَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله ضَرَبَ فَسَاطِیطَ لِمَنْ یُعَلِّمُ النَّاسَ الْقُرْآنَ عَلَی مَا أَنْزَلَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ؛ هنگامی که قائم آل محمد صلی الله علیه و آله قیام کند، برای کسانی که قرآن را تعلیم می دهند، چادرهایی نصب می کند که قرآن را همچنان که خداوند نازل کرده، به مردم بیاموزند.»

مظهر حیات

بهار، مظهر حیات و زندگی و طراوت است. امام علی علیه السلام وجود مقدس پیامبر صلی الله علیه و آله را بهاری برای مردم زمانشان دانسته اند: «رَبِیعاً لِأَهْلِ زَمَانِهِ.»

امام زمان علیه السلام نیز به تأویل آیه مبارکه «یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها…»، انسان مرده از انسانیت را حیاتی دوباره می بخشند: «السَّلَامُ عَلَی رَبِیعِ الْأَنَامِ وَ نَضْرَةِ الْأَیَّامِ؛ سلام بر بهار مردم و خرمی زمان!»

امان برای همه

قرآن کریم درباره برکات وجودی حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله می فرماید: «وَ ما کانَ اللّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ»؛ «و تا تو در میان آنان هستی، خداوند آنها را عذاب نمی کند.» یعنی موجب امان از عداب الهی است.

امام مهدی علیه السلام نیز در معرفی خود این چنین می فرمایند: «إِنِّی أَمَانٌ لِأَهْلِ الْأَرْضِ کَمَا أَنَّ النُّجُومَ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ؛ من مایه امنیت اهل زمین هستم؛ همچنان که ستارگان امنیت بخش اهل آسمان اند.» که براساس این حدیث، حضرت مهدی علیه السلام موجب امنیت همه موجودات روی زمین است.

شفقت و دلسوزی

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «لَقَدْ جاءَکُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکُمْ عَزیزٌ عَلَیْهِ ما عَنِتُّمْ حَریصٌ عَلَیْکُمْ بِالْمُوءْمِنینَ رَئُوفٌ رَحیمٌ»؛ «قطعا برای شما پیامبری از خودتان آمد که رنجهای شما بر او دشوار است و به [هدایت] شما حریص و نسبت به مؤمنان، دلسوز و مهربان است.»

مهربانی و شفقت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به قدری بود که برای هدایت افراد، بسیار پا فشاری می کرد؛ به گونه ای که خداوند به ایشان فرمود: «لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلاّ یَکُونُوا مُوءْمِنینَ»؛ «شاید تو از اینکه [مشرکان] ایمان نمی آورند، جان خود را تباه سازی!»

امام رضا علیه السلام نیز امام مهدی علیه السلام را این گونه معرفی می کنند: «وَ أَشْفَقَ عَلَیْهِمْ مِنْ آبَائِهِمْ وَ أُمَّهَاتِهِمْ ؛ از پدران و مادران، بر امت خود مهربان تر است.»

همچنین در توقیعی از امام مهدی علیه السلام آمده است: «إِلَیَّ ارْتِیَابُ جَمَاعَةٍ مِنْکُمْ فِی الدِّینِ وَ مَا دَخَلَهُمْ مِنَ الشَّکِّ وَ الْحَیْرَةِ فِی وُلَاةِ أُمُورِهِمْ فَغَمُّنَا ذَلِکَ لَکُمْ؛ به من رسیده است که گروهی از شما در دین به تردید افتاده و در دل نسبت به اولیای امر خود به شک و حیرت دچار شده اند و این امر، مایه غم ما به خاطر شما شد.»

اگر پدر و مادر همواره نگران سلامتی فرزندان و دلسوز و مراقب آنها هستند، این پدر بی نظیر امت، در توقیع خود به شیخ مفید می فرمایند: «إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ وَ لَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ؛ ما هرگز در رعایت و مراقبت شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نمی بریم.»

مبلغان - دی و بهمن 1385، شماره 86