اينجا گفتگوي ديدار شخصي مطرح نمي‌شود؛ زيرا اين‌گونه ملاقات به شرط هم‌دلي و وفاي به عهدِ جمعيِ افراد، صورت نمي‌گيرد و در طول غيبت، ملاقات‌هايي ـ علي‌رغم رفتار جمعي مردم ـ صورت گرفته است.

     بلكه اين ديدارِ همراه با شناخت و اجراي حقوق مشترك امام و مردم، ، پس از ظهور و با تحقق ارادة جمعي شيعيان و مردم صورت مي‌گيرد، همان‌طور كه امام حسن عليه السلام داراي ياران خاص محدودي بودند و حتي بيشتر مردم، توفيق ديدار ظاهري با ايشان را داشتند؛ ولي با كوتاهي ]در عمل[ كه در برابر امام و موقعيت احتمالي و سياسي خود انجام دادند ـ از حضور با‌معرفت و راستين نزد امام، محروم بودند و حضورشان، بدون تأثير، سودرساني و وظيفه‌شناسي بود.

     در روايت ديگري آمده است:

     «أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ لِلَّهِ وَ لَكِنَّ اللَّهَ سَيُعْمِي خَلْقَهُ مِنْهَا بِظُلْمِهِمْ وَ جَوْرِهِمْ وَ إِسْرَافِهِمْ عَلَى أَنْفُسِهِم»

     «بدانيد زمين از حجت خدا خالي نمي‌شود؛ ولي امام خداوند بر اثر ستم و اسراف بر نفس (گناهان) مردم را از ديدن او كور و محروم خواهد نمود».[3]

     همان‌گونه كه در رويات آمده، حجت الهي هست؛ ولي مردم، او را نمي‌بينند هر چند ديدن ظاهري و ديدن باطني، متفاوت است؛ ولي وجه مشترك، همان نديدن و به چشم نيامدن است؛ حجت در زمان امام حسن عليه السلام، خود ايشان بودند؛ ولي مردم او را در جايگاه حجت نديدند؛ بنابراين به عملكرد او اعتراض داشتند؛ هوا و هوس و راحت طلبي باعث شد، هم به جنگ و هم به صلح او اعتراض كردند و از اين غافل شدند كه او، حجت است و بايد گفتار و رفتار او، الگو باشد، نه سخنان و كردارهاي نادرست مردم؛ چه بسا ما در زمان غيبت با اعتراض قلبي يا عملي دربارة سكوت، غيبت ظاهر و طولاني امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در همان حالت قرار گيريم؛ ما بايد بدانيم كه حجت الهي هست و عملكرد خود را با تمام ظرفيت خواهد داشت و هر مشكلي هست از گفتار و رفتار ماست؛ پس نبايد بر مصالحي كه خداوند بر دست ايشان اجرا مي‌كند، معترض باشيم.

     از ديدگاه قرآن هم، گناه و ستم‌كردن، مهم‌ترين مانع نزول بركات است .وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ F«اگر مردم شهرها و آبادي‌ها، ايمان مي‌آوردند و تقوا پيشه مي‌كردند به طور حتم بر آن‌ها بركت‌هايي از آسمان و زمين مي‌گشوديم».

چه ايمان و تقوايي، بالاتر از ايمان به ولايت اهل‌بيت عليهم السلام؛ چه حقي، بالاتر از حق امامت و ولايت و چه ستمي، بالاتر از ستم در حق ولايت و حكومت اهل‌بيت عليهم السلام (از درجة بالاي آن، يعني غصب اين حق گرفته، تا هر عملي كه باعث تأخير در احقاق اين حق شود).

البته در روايات تفسيري نيز، اين آيه به ظهور، تأويل برده شده است كه در آن دوران به سبب تقواي مردم، بركات و نعمات مادي و معنوي زياد مي‌شود و شيعيان و مؤمنان به كرامات علمي و عملي فراوان دست مي‌يابند.[4]

اين، شبيه همان فرمايش نوراني امام حسن عليه السلام است كه اگر مردم، همراهي مي‌كردند، بركات و آثار فراوان (مادي و معنوي) خلافت و حكومت مرا مي‌ديدند؛ ولي چون مردم به كوتاهي، ستم و عدم وفاي به عهد، روي آوردند، دچار ناامني، فقر و جنگ‌هاي شديد شدند.

در دوران غيبت هم در عمل، مردم از حكومت اهل‌بيت عليهم السلام، دستورالعمل‌ها و آيين نوراني آن‌ها فاصله گرفته‌اند و خود را با وجود صنعت، تكنولوژي و مكاتب فكري جديد از آن بي‌نياز ديدند؛ بنابراين به مفاسد فراوان، ناامني و فقر گرفتار آمدند.

تفاوت شرايط اجتماعي

2. محور دوم، تفاوت شرايط اجتماعي اهل‌بيت عليهم السلام در مقابله با طاغوت‌ها

همان طوركه امام حسن عليه السلام بر لزوم اطاعت مردم از ايشان، تأكيد مي‌كنند و مي‌فرمايند: «آنچه من انجام دادم به صلاح و خير شماست»

مردم را به اين نكته هم، متوجه مي‌‌كنند كه در همة دوران‌ها، اين صلح مصلحتي، انجام نخواهد شد؛ در واقع امام، اين پديده را استثنا مي‌دانند كه بر اساس شرايط به وجود آمده است و با تغيير شرايط به همان اصل سازش ناپذيري و مقابلة همه جانبه با طاغوت‌ها، باز خواهند گشت هر چند نوع صلح امام هم، سازش نبوده است و در واقع، حفظ اصل اسلام و مسلمين بوده، بنابراين امام مجتبي عليه السلام در جايي مي‌فرمايند:

«هيچ احدي از ما ائمه نيست، مگر آن‌كه بر گردن او، بيعت طاغوت زمان است ]و حفظ اين بيعت[ بر او لازم مي‌باشد تا به وسيلة آن، جان، آبرو و خون‌هاي شيعيان را حفظ كند به جز، قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف كه عيسي روح الله عليه السلام پشت سر او نماز مي‌خواند … و اين‌كه بر آن حضرت، واجب نيست، بيعت كند؛ زيرا خداي عزوجل، ولادت آن حضرت را پنهان و سخن مبارك ايشان را پوشيده مي‌دارد تا بر گردن او، بيعت كسي نباشد و وقتي نهمين اولاد برادرم حسين عليه السلام بيرون آيد؛ پروردگار جليل، عُمر آن زبده رسول جميل را در ايام غيبت، طولاني مي‌گرداند و هنگامي كه، وقت ظهور و خروج آن حضرت رسد، خداوند يكتا، آن قائم آل محمد عجل الله تعالي فرجه الشريف را به صورت جواني، كمتر از سن چهل سالگي، ظاهر گرداند تا بر مردم مشخص شود كه خداي عالم بر همه چيز توانا و حاكم است».[5]
——————————————————————————–
[1] . احتجاج طبرسي، ترجمه غفاري مازندراني؛ ج3، ص92 و 93.
[2] . احتجاج طبرسي، ص498 ح2،
[3] . الغيبة نعماني، باب دهم، ص141.
[4] . ر.ك. مختصر بصائر الدرجات؛ ص36 و بحارالانوار؛ ج25، ص80، ب37، ح6 و الخرائج؛ ج2، ص848.
[5] . احتجاج طبرسي، ترجمه غفاري مازندراني؛ ص93 و 94.

پدیدآونده: دکتر جواد اسحاقيان درچه

منبع: مرکز مجازی مهدویت

صفحات: 1· 2