نخستين روز از نخستين ماه سال شمسى را نوروز مى‏ گويند و ايرانيان در اين روز بزرگترين جشن ملى خود را برگزار مى‏ كنند . آرياييان در اعصار باستانى دو فصل گرما و سرما داشتند، در هر يك از اين دو فصل جشنى برپا مى ‏داشتند كه هر دو آغاز سال نو به شمار مى ‏رفت؛ اولى را نوروز و دومى را مهرگان مى‏ ناميدند.

هر چند در دربار نخستين خلفاى اسلامى به نوروز اعتنايى نمى ‏شد، ولى خلفاى بعدى اموى دوباره نوروز را گرامى داشتند و براى افزودن درآمد خود، هداياى نوروز را باب كردند. و با ظهور «ابومسلم خراسانى» و روى كار آمدن خلافت عباسى و نفوذ برمكيان و ديگر وزراى ايرانى و تشكيل سلسله‏ هاى طاهريان و صفاريان، جشن‏هاى ايران بار ديگر رونق يافت . با آنكه بسيارى از سنت‏هاى ايرانيان بعد از ظهور اسلام در ايران از بين رفت و سنت‏هاى اسلامى جاى آنها را گرفت، اما عيد نوروز كم و بيش در ميان آنها باقى ماند. شايد مصادف شدن روز غدير خم در سال دهم هجرى با عيد نوروز در آن بى‏ تاءثير نباشد.

على كاظمى در مقدمه ترجمه كتاب سيد عبدالرضا حسينى شهرستانى به نام «نوروز در اسلام» نگاشته است: «با توجه به رواياتى كه در باره نوروز رسيده است، معلوم مى‏ شود، نوروز پيش از اسلام روزى مورد توجه پيامبران و رهبران الهى بوده است و از ابتدا شادى و سرورى كه در اين روز مى ‏شده است به خاطر امور معنوى و حوادث مذهبى كه در اين روز اتفاق افتاده بوده است، …

ولى همان‏گونه كه در اثر مرور زمان بسيارى از واقعيت‏ها وارونه شده و بسيارى از حقايق تحريف گرديده، نوروز هم به صورت يك روز ملى و باستانى درآمده، شادى و سرور آن نيز به حساب امور مادى گذاشته شده است …» نوروز از جمله دستاويزهايى بوده است كه سلاطين از آن بهره‏بردارى كرده‏اند.

جمشيد پادشاه بزرگ ايران باستان به همين منظور و به خاطر استفاده از همين فرصت، تاجگذارى خود را در روز نوروز انجام مى ‏دهد، و حتما تبليغاتى هم به راه مى ‏انداختند كه امروز، روز پيمان خلافت الهى است و مردم را دعوت مى‏ كردند كه بيايند و با آوردن هداياى نوروزى با نماينده خدا بيعت كنند و تاجگذارى او را تبريك بگويند. با اين مقدمه، پاسخ اين سوال؛ كه چرا اعراب نوروز را ضايع ساختند؟ نيز روشن مى ‏شود:

در روايت از حضرت امام صادق(ع) اشاره به همين حقيقت است.

«… اين روز از روزهاى ماست و از روزهاى شيعيان ما به شمار مى ‏رود، كه ايرانيان آن را حفظ كرده، و شما عرب‏ها آن را ضايع ساخته ‏ايد.

اعراب به پيروى از دستگاه خلافت بنى ‏اميه و بنى ‏عباس چون نوروز را روز ولايت و خلافت الهى مى‏ شناختند، سخت كوشيدند كه اين روز را مخفى كرده، ضايع سازند. و لذا براى لكه‏ دار كردن نوروز، اين روز را از بازمانده ‏هاى مجوس معرفى كرده ‏اند. تا جايى كه مى ‏بينيم حضرت امام موسى بن‏ جعفر(ع) نيز در مقام تقيه به منصور دوانقى مى‏ فرمايد:

« از رسم‏هاى فرس است و اسلام آن را از بين برده است …»

بعضى افراد اين روايت را دليل بر عدم مشروعيت نوروز گرفته‏ اند؛ اما با توجه به روايات معارض، حمل بر تقيه شده است، و بهترين دليل بر عظمت نوروز است و مى‏ رساند كه خلفا تا چه اندازه براى از بين بردن نوروز مى ‏كوشيده‏اند و پس از يك دوره تبليغات خلفا كه نوروز كاملا مسخ و در افكار عمومى مسلمين از سنت‏ هاى مجوس معرفى شده، اينك منصور دوانقى حضرت موسى بن‏ حعفر(ع) را در اين روز وادار به جلوس مى ‏كند تا از طرفى (مانند ماءمون) براى خود موفقيت كسب كند و از طرفى حضرت را در معرض اعتراضات اعراب قرار دهد … به هر حال شكى نيست در اينكه از نظر اهل بيت(ع) نوروز از روزهاى مهم مذهبى معرفى شده و تجليل آن البته با آداب و رسومى كه در روايات بيان شده است، بسيار پسنديده مى ‏باشد.