افضل الحکماء و المتکلمین، محقق بى نظیر محمد بن الحسن الطوسى مشهور به خواجه نصیر الدین طوسى در 11 جمادى الاولى 597 هجرى قمرى در طوس به دنیا آمد و در همانجا مشغول تحصیل علوم معقول شد و نابغه زمان گشت. وى وزارت هلاکو خان را قبول نمود و به این وسیله مغول خون خوار را تحت نفوذ خود در آورد، تا آنجا که توانست در احیاى مذهب اثنى عشرى اهتمال بکار برد و با زحمات طاقت فرساى خود در آن زمان، رصد خانه اى را در تلّ بلندى که در شمال غربى مراغه واقع است ترتیب داد، هزار افسوس، که در شانزدهمین سال تأسیس رصد خانه در روز سه شنبه هیجدهم ذیحجّه الحرام سال 672 هجرى قمرى در بغداد وفات نمود.

     به موجب وصیت، جنازه مرحوم را از بغداد به کاظمین انتقال دادند، خواستند در سمت پائین پاى آن دو بزرگوار قبرى حفر کنند، دیدند قبرى آماده و حاضر است که نوشته شده: هذا قَبرٌ قَدْ اِدّخرَه الناصرُ بِاللّهِ العَبّاسى لِنَفِسه. معلوم شد که سى و چهارمین خلیفه عباسى قبر را براى خود تهیه کرده، ولى نصیبش نشده بود، خواجه را دفن نمودند و در روى قبرش نوشتند وَ کَلبُهُم باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالوَصید.

     مرحوم آثار نفیسى از خود به یادگار گذاشته، از جمله: تجرید الاعتقاد، تذکرة فى الهیئة، تحریر اقلیدسى، اثبات واجب الوجود، آداب متعلّمین، رساله اسطرلاب، اخلاق ناصرى، شرح الاشارات، الامامة، تهافت الفلاسفه، الجبر و الاختیار و غیره که قریب به 78 کتاب است.(حوادث الایام، صفحه 295)