شكل گيري يك كانون منسجم و با ثبات خانواده، به عوامل فردي و اجتماعي گوناگوني بستگي دارد كه در اينجا به طور خلاصه به آنها اشاره مي كنيم:
1. تقدس پيوند زناشويي،2. انتخاب آگاهانه،3. ازدواج اختياري،4. انتظارات معقول،5. زيبايي و آراستگي،6. ارضاي جنسي،7. محدوديت در روابط جنسي(ممنوعيت روابط نامشروع)،8. رشد يافتگي و بلوغ زوجين(بلوغ سني و جنسي، رشد عاطفي، رشد ذهني و رشد اجتماعي)، 9. آموزش نقش هاي زناشويي و پدر و مادري،10. عشق و محبت متقابل زوجين
11. همسان همسري،12. تك همسري،13. دارايي و ثروت، 14.تقسيم كار و تفكيك نقش ها، 15.تولد فرزند، 16.حمايت از خانواده از طرف آشنايان و خويشان و حكومت، 17.محدوديت طلاق (به جهت حساسيت فرهنگ عمومي و…)، 18. محدوديت روابط اجتماعي زنان و مردان، 19.نظارت و كنترل اعضاء نسبت به هم، 20. اخلاق و ايمان و…
تذكر: همساني دو زوج در جنبه هاي گوناگون به ويژه در جنبه هاي فرهنگي (تشابه باورها و ارزش ها، مليت، دين، زبان) و شخصيتي، بقاء استحكام زندگي مشتركشان را تا حد زيادي تضمين خواهد كرد. و سبب كاهش سوء تفاهم ها و حل آسان تر مشكلات احتمالي و جلب محبت متقابل مي شود. البته اين نكته نيز نبايد مورد غفلت قرار گيرد كه تأثير همساني فرهنگي بر استحكام زناشويي تا حدود زيادي به درجه پايبندي هر يك از دو زوج به عقايد و ارزش هاي فرهنگي يا خرده فرهنگ ذي ربط، منوط است. از ديگر مصاديق همساني كه نقش قابل توجهي در ثبات و انسجام خانواده ايفا مي كند، همساني در ويژگي هاي شخصيتي است كه گستره وسيعي از ويژگي هاي روان شناختي را پوشش مي دهد. بر طبق ديدگاه غالب در روان شناسي اجتماعي، معمولاً زوج هايي كه داراي ويژگي هاي شخصيتي مشابه باشند، بيشتر جذب يكديگر مي شوند و ارتباط مستحكم تري را با يكديگر سامان مي دهند. با اين همه نبايد آن روي سكه يعني تأثير پاره اي از تفاوت هاي شخصيتي در استحكام رابطه را ناديده گرفت. همان گونه كه برخي صاحب نظران تذكر داده اند، ضرورت دارد بين ويژگي هاي شخصيتي تمايز قائل شويم. در حالي كه تقابل هايي مانند گرم مزاجي ـ سرد مزاجي، درون گرايي ـ برون گرايي، نظم ـ بي نظمي و نظافت و كثيفي به احتمال زياد مي تواند منجر به ناسازگاري بين زوجين گردد. بر عكس، تقابل هايي مانند ميل به سرپرستي ـ ميل به وابستگي، سلطه جويي، سلطه پذيري، مردانگي ـ زنانگي و ديگر ويژگي هاي متقابل كه نسبت به هم جنبه تكميلي دارند، نقش مهمي در استحكام پيوند زناشويي ايفا مي كنند.
كارشناسان مسائل خانواده انواع ديگري از همساني را در سازگاري زناشويي مؤثر دانسته اند كه از مهمترين آنها مي توان به همساني در موفقيت تحصيلي، خانوادگي، قرابت در سن، اشاره كرد، ولي به نظر مي رسد اهميت يافتن اين قبيل مشابهت ها نيز به دليل رابطه تنگاتنگي است كه با همساني شخصيتي يا همساني فرهنگي در مفهوم وسيع كلمه دارند [1]

پی نوشت :
1. بستان حسين، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1383، فصل چهارم، ص171ـ225. (تلخيص).