کتاب «آداب معاشرت» به قلم آقایان «سید محمد مقدس نیا» و «محمد مهدی محمدی» به ابعاد مختلف معاشرت در موضوعات گوناگون پرداخته است که در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

- روش های احترام

انـسـان بـه خاطر نسبت ها و روابطی که با همنوعان خود دارد، با آنها نشست و برخاست می کند و شایسته است که شیوه هایی مناسب با شأن و مقامشان برگزیند.

از آنـجـا کـه ایـن روش ها را نمی توان به تعداد معیّنی برشمرد از شهید ثانی (ره) یکی از فقهای بزرگ شیعه چنین نقل شده است:

تعظیم مؤمن تا آنجا که عرف زمان می پسندد جایز است. (۳۶)

تجلیل و تکریم دیگران ممکن است به دو روش زیر صورت گیرد:

گفتاری

شـایسته است که یک مسلمان در مقام گفتار با دیگران سخنان نیک و سنجیده بگوید و با زبانی خوش آنان را مورد خطاب قرار دهد،

قرآن کریم می فرماید:

قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً (۳۷)  با مردم به خوبی سخن گویید.

از ایـن خـطـاب عمومی که بگذریم، قرآن کریم و ائمه اطهار علیه السلام در خصوص بعضی موارد بر گفتار کریمانه تأکید دارند.

قرآن کریم درباره احترام به پدر و مادر می فرماید:

وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً (۳۸)  با گفتاری لطیف و بزرگوارانه با آنها سخن بگو!

در مورد برخورد با نیازمندان آمده است که اگر نمی توانی نیازشان را برطرف نمایی:

فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَیْسُوراً (۳۹)  با آنان سخن نیکِ توأم با احترام داشته باش.

امام سجاد علیه السلام درباره احترام در گفتار نسبت به معلم می فرماید:

صدایت را از صدای او بلندتر نکن و هرگاه کسی از او چیزی بپرسد تو در پاسخ پیشدستی نکن … در محضرش با کسی سخن نگو. (۴۰)

کرداری

احـتـرام در عـمـل و کـردار بـه ایـن اسـت کـه انـسـان بـرادر دینی اش را در محذور قرار ندهد، به درخـواسـتـ هـایـش تـوجـه کـنـد. اگـر دعـوت یـا هـدیه ای داشت با روی گشاده بپذیرد؛ چنان که رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید:

مـِنْ مـَکـْرَمـَةِ الرَّجـُلِ لاَِخـیـهِ اَنْ یـَقـْبـَلَ تـُحـْفـَتـَةُ وَ اَنْ یـَتَّحـِفـَهُ بـِمـا عـِنْدَهُ وَ لا یَتَکَلَّفَ لَهُ شَیْئاً (۴۱)

از بزرگداشت برادر دینی این است که هدیه اش را بپذیرد و از آنچه دارد نسبت به او مضایقه نکند و به خاطر او خود را به تکلّف نیندازد.

سـیره عملی آن حضرت نیز روش هایی دیگر از احترام را می آموزد؛ هنگامی که برادران دینی بر آن بـزرگـوار وارد مـی شـدند، به احترامشان از جا بر می خاست، برای آنان جا باز می کرد و زیر انداز پهن می نمود، حتی گاهی عبای خود را از دوش کشیده برای دیگران می انداخت، برای تـکـیـه دادنـشان بالش فراهم می ساخت و اگر برادر دینی اش از راه دور می آمد، چند قدمی به استقبالش رفته و او را به آغوش مهر می کشید و پیشانی اش را می بوسید. (۴۲)

پی نوشت ها:

۳۶- بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۳۸ .

۳۷- بقره (۲)، آیه ۸۳ .

۳۸- اسراء (۱۷)، آیه ۲۳ .

۳۹- اسراء (۱۷)، آیه ۲۸ .

۴۰- تفسیر نمونه، ج ۲۲، ص ۱۴۵ .

۴۱- بحارالانوار، ج ۷۲، ص ۴۵۴ .

۴۲- ر. ک : بـحـارالانـوار، ج ۱۶، ص ۲۳۵؛ وسائل الشیعه، ج ۸، ص ۵۵۹

منبع : حوزه