تربيت نسل منتظر(قسمت دوم )

تربيت نسل منتظر(قسمت سوم )

تربيت نسل منتظر(قسمت چهارم )

تربيت نسل منتظر(قسمت پنجم)

 

«اگر انقلابي تحت فشارهاي سياسي و اقتصادي قدرت هاي بزرگ قرار بگيرد، هيچ کس اين انقلاب را سرزنش نخواهد کرد، ولي اگر مردم اين انقلاب نتوانستند فرزندان خود را خوب تربيت کنند سرزنش خواهند شد».

در ميان فعاليت ها و رويدادهاي مختلف زندگي، کار تعليم و تربيت در رأس همة آنها قرار دارد و اساس بر فعاليت مطلوب و منطقي را تشکيل مي دهد.

اگر انسان از دانش و اطلاعات زياد برخوردار باشد، ولي به نحو درستي تربيت نشده باشد، همان دانش، به انحطاط او منجر مي شود. اگر آدمي داراي ظاهري آراسته و قيافه اي زيبا باشد، ولي به نحو مطلوب تربيت نشود، زيبايي ظاهري زمينة انحراف او را فراهم مي کند. اگر فردي وارد عرصة سياست، اقتصاد و امور مشابه ديگر شود، ليکن تربيت صحيح نداشته باشد در هر يک از اين عرصه ها به خود و به جامعه ضربه و خسارت وارد مي کند. بدين ترتيب، اگر هر فعاليت ديگري را در نظر بگيريم و تربيت را از آن منها کنيم چيزي جز انحطاط نخواهيم ديد. بنابراين تربيت درست، سعادت انسان و جامعه را تضمين مي کند و مانع نفوذ عوامل مخرب و منحط در زندگي مي گردد.1

چنان كه امام خميني(ره) بيان كردند:

«آن قدر که انسان تربيت نشده مضر است براي جامعه هيچ شيطان و هيچ حيواني آن قدر مضر نيست و آن قدر که انسان تربيت شده مفيد است براي جامعه هيچ ملائکه اي و هيچ موجودي آن قدر مفيد نيست».

 

امام سجاد علیه اسلام در رسالة حقوق خود مي فرمايند:

«فرزندان حقوقي بر گردن شما دارند که [از جمله] آن حقّ تربيت است».2

يکي از مهم ترين کارکردهاي خانواده، کارکرد تربيتي است. تمام نهادهاي اجتماعي خصوصاً نهاد خانواده، اقتصاد و حتي نظامي گري اگر بخواهد پابرجا باشد بايد وجهة تربيتي داشته باشد. اگر خانواده وجهة تربيتي خود را از دست دهد، محکوم به نابودي است. در جنگ تحميلي عليه ايران، لشکر صدام از نظر تجهيزات بيست برابر لشکر ايران مجهز بود، اما آن چيزي که باعث انهدام لشکر صدام شد از دست دادن وجهة تربيتي بود، چون همه چيز مشروعيت خود را از تربيت مي گيرد.

رهبر معظم انقلاب اسلامي مي فرمايند:

«اگر انقلابي تحت فشارهاي سياسي و اقتصادي قدرت هاي بزرگ قرار بگيرد، هيچ کس اين انقلاب را سرزنش نخواهد کرد، ولي اگر مردم اين انقلاب نتوانستند فرزندان خود را خوب تربيت کنند سرزنش خواهند شد».

سؤال اساسي اين است که چه مکتبي قادر به تربيت انسان کامل است؟

در پاسخ بايد بگوييم فقط مکتب انسان ساز اسلام که نشأت گرفته از منبع وحي الهي است قادر به تربيت انسان کامل خواهد بود.

امروز مشکل دنيا پيروي از مکاتبي است که ساختة دست خود انسان هاست و لذا اگر امروز با چالش تربيتي در همة امور مواجه است به خاطر دوري از تربيت سالم معصومان علیه اسلام مي باشد.

امام صادق علیه اسلام در روايتي مي فرمايند:

« همان گونه كه خود را در معرض نسيم قرار مي دهيد و خنک مي گرديد، همان گونه خود را در معرض احاديث ما قرار دهيد تا تربيت شويد».

 خاک را زنده کند تربيت باد بهار
سنگ باشد که دلش زنده نگردد به نسيم

 در اين مقاله به محورهاي زير خواهيم پرداخت:

1. اهميت تربيت از ديدگاه معصومان علیه اسلام و بزرگان دين،
2. اجر و ثواب تعليم و تربيت،
3. وظيفة منتظران واقعي امام عصر علیه اسلام در تربيت نسل حاضر و آينده،
4. اهداف مقدس تربيت،
5. اصول حاکم در تربيت.

1. اهميت تربيت از ديدگاه معصومان علیه اسلام و بزرگان دين

امام سجاد علیه اسلام در صحيفة سجاديه مي فرمايند:

«خدايا مرا در تربيت کردن، ادب کردن و نيکي کردن به فرزندانم کمک کن».3

امام معصوم علیه اسلام که خود، اسوة تربيت و انسان کامل در امر تربيت است، از حضرت حق کمک مي طلبد.

امام صادق علیه اسلام در روايتي مي فرمايند:

«من هر شب براي سعادت فرزندانم دو رکعت نماز مي خوانم».4 کيفيت اين نماز اين گونه است که در رکعت اوّل بعد از حمد، سورة «انّا انزلناه» و در رکعت دوم سورة« إذا جاء نصرالله» مي باشد.

علي علیه اسلام مي فرمايند:

«هيچ ارثي بهتر از ادب نيست».5 شما اگر ثروت زيادي براي فرزند بي ادب بگذاري آن را در جهت گناه صرف مي کند. پس اين سرمايه را در راه ادب و تأديب فرزندان به کار ببريد که آدم با ادب نه تنها مورد عنايت حضرت حق است بلکه جامعه از وجود او سود و بهره مي برد.

امام صادق علیه اسلام مي فرمايند:

«اگر خدا دو روز به شما عمر داد يک روز آن را ادب ياد بگيريد و يک روز ادب را به کار ببريد».6
کار انبياي الهي کار تربيتي بوده است فعل خدا هم تربيتي است. شما در روز ده مرتبه خدا را سپاس و تشکر مي کنيد که خدايا تو را شکر مي کنم که تو مربي من هستي. «الحمد لله ربّ العالمين».

آنچه بشر از اوّل خلقت حضرت آدم تا کنون چوب خورده از آدم هاي بي ادب در طول تاريخ بوده است.

در دهة گذشته صدام يک آدم بي تربيت ولي امام(ره) يک فرد تربيت شده در مکتب اسلام بود.

قرآن كريم در سوره فرقان،آيه 74 مي فرمايد:

«ربّنا هب لنا من أزواجنا و ذرّياتنا قرة اعين…»؛ عبادالرحمن کساني هستند که مي گويند: خدايا از همسران و فرزندانمان به ما آن مرحمت فرما که ماية روشني چشممان باشند.
در سورة ابراهيم آية 40، مي فرمايد:

ربّ اجعلني مقيم الصّلوة و من ذرّيّتي؛ خدايا مرا نمازگزار قرار بده و فرزندانم را نيز.

در آية 128 سوره بقره:

«ربّنا و اجعلنا مسلمين لک و من ذرّيّتنا امّةً مسلمةً لک؛ خدايا مرا فرمانبردار خود ساز و نيز فرزندان ما را فرمانبردار خود گردان».
و در سوره آل عمران آية 38:

«ربّ هب لي من لدنک ذرّيةً طيّبةً انّک سميع الدّعاء؛ خدايا مرا به لطف خويش فرزندي پاک سرشت عطا فرما؛ همانا تو شنواي دعايي».

 از خدا جوييم توفيق ادب
بي ادب محروم ماند از لطف رب

بي ادب تنها نه خود را داشت بد
بلکه آتش بر همه آفاق زد

 وقتي با نمونه اي انحراف در اجتماع، حتي در سنين خردسالي، مواجه مي شويم، سؤال اين است که آيا اين افراد در بدو تولد دچار اين رفتارهاي ضدّ اجتماعي و ناهنجاري ها بود يا در بستر و مصدر تربيت دچار مشکل شدند. هلي سيوس از متخصصان علوم تربيتي  مي گويد:« بچه ها نادان متولد مي شوند ولي نه ابله، شماييد که اينان را به بلاهت مي کشانيد».

2. اجر اخروي و ثواب تعليم و تربيت
براساس روايات ما هيچ کاري در عالم وجود به اندازة تربيت ثواب و اجر اخروي ندارد. اگر همة مردم همت خود را صرف تربيت فرزندان شان نمايند مي توان به وجود جامعه اي سالم که زمينه ساز ظهور حضرت مهدي علیه السلام بشود اميد داشت.

ثواب تربيت در بعضي روايات آن قدر ذکر شده که ارزش يک انسان با ادب و هدايت يک انسان گمراه برابري با همة عالم دارد.

در مأموريتي که اميرالمؤمنين ^{علیه السلام} مي رفتند، وقتي خدمت پيامبر آمدند، پيامبر  ^{صلی الله علیه و آله} فرمودند:

«يا علي اگر يک نفر به وسيلة تو مسلمان و هدايت شود، بهتر است از دنيا و آنچه در دنياست».

معاويه بن عمار از امام صادق علیه السلام راجع به کسي از شيعيان كه احاديث اهل بيت(علیهم السلام) را نقل کند و باعث آرامش دل مردم گرددپرسيد، امام صادق علیه السلام فرمود:

«مقام اين فرد از هزاران عابد بالاتر است».7

تربيت آن قدر اهميت دارد که از خون شهيد بالاتر است. چون شهيد در اثر تربيت عالمان ديني به اين مقام رسيد.

«من أحياها فکأنّما احيي الناس جميعاً؛9 هر کسي نفسي را حيات بخشد مثل آن است که همة مردم را حيات بخشيده است».

3. وظيفة منتظران امام عصر(عج) در تربيت نسل حاضر و آينده
چيزي که اين مقاله به آن بيشتر مي پردازد، وظايف والدين در تربيت نسل حاضر و نسل آينده است.
منتظران واقعي کساني هستند که همة همت خود را صرف تربيت فرزندان خود مي نمايند. اينکه در روايت از قول امام معصوم(علیه السلام) نقل شده است: «بالاترين عبادت انتظار فرج است».10

آيا واقعاً منتظران واقعي امام زمان(عج) خود و خانوادة خود را آمادة پذيرش آقا کرده اند؟

آيا خصلت انتظارمعطوف به تربيت نيست؟
منتظران واقعي کساني هستند که در تربيت نسل جوان خود سرمايه گذاري مي نمايند. آدم بي ادب و بي تربيت به درد امام زمان(عج) نمي خورد. کساني که در رکاب حضرت هستند آدم هاي خودساخته اند.

اگر همة توان ها و توانمندي هاي يک جامعه در يک جهت قرار گيرد و آن تربيت سالم در مدارس، دانشگاه ها، بازار، کوچه و خيابان باشد، انسان لذت مي برد در چنين جامعه اي زندگي کند.

امروز اگر والدين فرزند خود را خوب تربيت کردند، نه تنها خود فرزند به خاطر کسب ادب راحت است بلكه اطرافيان او احساس آرامش مي کنند. فرد مؤدب مصدر خير و، در جامعه منشأ نيکي است. براي امام زمان(عج) کادرسازي کرده اند و لذا مهم ترين وظيفة منتظران واقعي آقا امام زمان(عج) توجه کردن به بعد تربيت است.

4. اهداف تربيت
هدف تربيت، ايجاد انسان هاي متدين، با تقوا، دين باور، مسئوليت پذير و مردم گرا و به عبارت ديگر رسيدن به قرب الي الله است.
هدف تربيت، ساختن انسان هاي مفيد براي جامعه است نه افراد مهم. اشکال تربيتي والدين ما اين است که مي خواهند فرزندانشان آدم هاي مهم باشند نه مفيد.
افرادي مفيد هستند که نفعشان به جامعه مي رسد اما افراد مهم، گاهي براي جامعه مضر بوده اند. هدف تربيت، ساختن انسان هايي است که باعث آبروي امامان معصوم باشند. لذا در آية 74 سورة فرقان مي فرمايد:

« و اجعلنا للمتّقين إماماً؛ خدايا ما را پيشواي اهل تقوا قرار بده.»

به عبارت ديگر، انسان بايد چنان ساخته شود که با دوري از رذايل و آلودگي ها، استعدادهاي عالية روحي و ملکوتي اش شکوفا شده و چنان به کمالات علوي و فضايل ملکوتي آراسته گردد که استعداد و لياقت قدم نهادن در آستان قرب ربوبي را کسب و با وصال به حق، به سعادت جاويدان برسد؛ سعادتي که شرح آن در قالب الفاظ نگنجد و به وصف و بيان نيايد. لذا سعدي مي گويد:

رسد آدمي به جايي که به جز خدا نبيند
بنگر که تا چه حد است مقام آدميت

طيران مرغ ديدي، تو ز پاي بند شهوت
بدر آي تا ببيني طيران آدميت

 

پي نوشت :
1. دکتر ملکي، حسن، خانواده و فرزندان، ج 3، ص 185.
2. تحف العقول، ص 271.
3. صحيفة سجاديه، دعاي 25.
4. وسائل الشيعه، ج 2، ص 656.
5. اصول کافي، ج 1، ص 380.
6. ميزان الحکمه.
7. منيه المريد، شهيد ثاني، ص 10.
8. معالم الدين في الاصول، ص 10،
9. سورة مائده (5)، آية 32.
10. بحارالانوار، ج 52، ص 125.

نویسنده: علي محمد رفيعي محمدي