آیت الله العظمی قاضی ره:

اما نماز شب؛ پس هیچ چاره و گریزی از آن برای مؤمنین نیست،

تعجب از کسی است که می خواهد به کمال دست یابد

و درحالی که برای نماز شب قیام نمی ­کند

و ما نشنیدیم که احدی بتواند به آن مقامات دست یابد

مگر به وسیله نمازشب.

«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ نِدَائِي إِذَا نَادَيْتُكَ وَ اسْمَعْ دُعَائِي إِذَا دَعَوْتُكَ وَ أَقْبِلْ عَلَيَّ إِذَا نَاجَيْتُكَ فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَيْكَ وَ وَقَفْتُ بَيْنَ يَدَيْكَ»^[1].

دعا در نماز عشاء

ما در یک روایت داریم که پیغمبر اکرم^{(صلّی الله علیه وآله وسلّم)} فرمود:

«مَنْ كَانَ طَالِباً إلَى اللهِ حَاجَةً فِي أمْرِ دُنيَاهُ وَ آخِرَتِهِ فَلْيَطْلُبْهَا فِي الْعِشَاءِ الآخِرَةِ فَإنَّهَا صَلاةٌ لَمْ يُصَلِّهَا أحَدٌ مِنَ الأمَمِ قَبْلَكُمْ»^[2].

اگر کسی حاجتی دارد، چه دنیوی و چه اخروی، آن را در نماز عشاي آخر یعنی همین نماز عشایی که ما داريم، از خداوند بخواهد که اين نماز عشا را امت هاي گذشته نداشته اند.

دعاي مستجاب بعد از نماز واجب

روایتی از امام صادق (علیه السلام) است كه حضرت فرمود:

«إنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ عَلَيْكُمُ الصَّلَوَاتِ فِي أَحَبِّ الْأَوْقَاتِ إِلَيْهِ فَاسْأَلُوا اللَّهَ حَوَائِجَكُمْ عَقِيبَ فَرَائِضِكُم »[3].

همانا خداوند نمازها را در دوست داشتني ترين ساعات بر شما واجب گردانيده است؛ پس بعد از نمازهای واجب، حاجاتتان را از خدا بخواهيد.

در اينجا بحث دعاي بعد از نماز و تعقیب را مطرح فرموده است. حالا من روی این نكته، نظر دارم و بحث خواهم كرد.

چند روایت با يك مضمون است؛ هم از پیغمبر اکرم^{(صلّي الله عليه و آله و سلّم)} و هم از امام صادق ^{(علیه السلام)} روایاتی داريم كه من يكي از آنها را مي خوانم:

«مَنْ أَدَّى لِلَّهِ مَكْتُوبَةً فَلَهُ فِي أَثَرِهَا دَعْوَةٌ مُسْتَجَابَةٌ»[4].

هر كس نماز واجبی را به جا آورد، در پی او دعای مستجابي دارد. در یک روایت ديگر دارد:

«قِيلَ لِرَسُولِ اللهِ أيُّ الدُّعَاءِ أسْمَعُ؟ قَالَ جَوفَ اللَّيلِ الآخِرِ وَ دُبُرَ الصَّلَوَاتِ المَكتُوبَةِ»^[5].

از حضرت سؤال کردند کدام دعا زودتر به اجابت می رسد؟ مراد از «أسمع» شايد این باشد كه كدام دعا زودتر مستجاب مي شود. حضرت در پاسخ فرمودند که از نظر زمانی، دعا در آخر شب و از نظر عملي، دعا بعد از نمازهای واجب.

ادامه »

«لیس منّی من استخفّ بالصّلوة»

رهبرمعظم انقلاب (حفظه الله):

     از ما خواسته شده که در حال نماز دلمان را ببریم به پیشگاه پروردگار؛

از دلمان حرف بزنیم،

با دلمان حرف بزنیم؛ اینها مهم است.

این را در وضع ترویج نماز، در نمازی که خود ما میخوانیم،

نمازی که به دیگران تعلیم میدهیم، این نکته‌ی روح نماز را باید توجه کنیم….

     اهمیت نماز که واقعاً برای ما توصیفش هم شاید ممکن نباشد. امام صادق (علیه‌السّلام) در بیمارىِ رحلت به وصىّ‌شان می فرمایند که:

«لیس منّی من استخفّ بالصّلوة»؛

از ما نیست کسی که نماز را سبک بشمارد. 

استخفاف یعنی سبک شمردن، کم‌اهمیت شمردن. _{^{۱۳۸۷/۰۸/۲۹}}‌

منبع:_{پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)}

سيد مرتضى در وصيت خود چنين آورده است :

«تمام نمازهاى واجب مرا كه در طول عمرم خوانده ام به نيابت از من دوباره بخوانيد.»

وقتى اين سخنان از ايشان نقل شد نزديكان و اطرافيان شگفت زده شدند و پرسيدند چرا؟! شما كه فردى وارسته بوديد و اهميت فوق العاده اى به نماز مى داديد، علاقه مند و عاشق نماز بوديد و هميشه قبل از فرارسيدن وقت نماز وضو گرفته، آماده مى شديد تا وقت نماز فرا رسد، حال چه شد كه اين گونه وصيت مى كنيد؟!

سيد در پاسخ فرمود : آرى من علاقه مند به نماز بلكه عاشق نماز و راز و نياز با خالق خود بودم و از اين راز و نياز هم لذّت فراوان مى بردم، از اين رو هميشه قبل از فرا رسيدن وقت نماز لحظه شمارى مى كردم تا وقت نماز برسد و اين تكليف الهى را انجام دهم و به دليل همين علاقه شديد و لذّت از نماز، وصيت مى كنم كه تمام نمازهاى مرا دوباره بخوانيد زيرا تصوّر من اين است كه شايد نمازهاى من صد در صد خالص براى خدا انجام نگرفته باشد بلكه درصدى از آنها به خاطر لذت روحى و معنوى خودم به انجام رسيده باشد! پس همه را قضا كنيد چون اگر يك درصد از نماز هم براى غير خدا انجام گرفته باشد شايسته درگاه الهى نيست و مى ترسم به همين سبب اعمال و راز و نيازهاى من مورد پذيرش خداى منّان قرار نگيرد!

آرى! اشتغالات علمى و اجتماعى و سياسى او نه تنها جلوِ جلوه هاى عبادى و معنوى او را نتوانست بگيرد، بلكه او در اين ميدان هم گوى سبقت را از ديگران ربود والگو قرار گرفت.

اينجاست كه بايد گفت : او به راستى «مرتضى» و بحقّ «شريف» بود كه با گذشت زمان و ارائه كوششهاى افزون و حوادثى كه در زندگى او پيش آمد و سبب شد كه به نامها والقابى همانند : شريف مرتضى، علم الهدى، ذوالمجدين و ابوالثمانين مشهور گردد.

گروه فناوری اطلاعات پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام

آية ا… مرعشى نجفى (1315 – 1411 ه‍ .ق ) سخت مقيّد بود كه نمازهاى خويش را در وقت فضيلت و با جماعت برگزار كند. در برخى از يادداشتهاى سالهاى قبل چنين نوشته است : هنگامى كه در قم سكونت كردم صبحها در حرم حضرت معصومه عليهاالسّلام اقامه جماعت نمى شد و من تنها كسى بودم كه اين سنّت را در آنجا رواج دادم و از شصت سال پيش به اين طرف صبح زود و پيش از باز شدن درهاى حرم مطهّر و زودتر از ديگران مى رفتم منتظر مى ايستادم . اين انتظار گاهى يك ساعت قبل از طلوع فجر بود، تا خدّام درها را باز كنند. زمستان و تابستان نداشت . در زمستانها، هنگامى كه برف همه جا را مى پوشاند، بيلچه اى كوچك به دست مى گرفتم و راه خود را به طرف صحن باز مى كردم 

تا خود را به حرم مطهّر برسانم . در آغاز خود به تنهايى (در حرم نماز) مى خواندم ، تا پس از مدّتى يك نفر به من اقتدا كرد و پس از آن كم كم افراد ديگرى اقتدا كردند و به اين ترتيب نماز جماعت را در حرم مطهّر آغاز كردم و تا امروز كه شصت سال از آن تاريخ مى گذرد، ادامه دارد. آهسته آهسته ظهرها و شبها نيز اضافه شد و از آن پس ‍ روزى سه بار در مسجد بالا سر حضرت معصومه عليهاالسّلام و صحن شريف نماز جماعت مى خواندم^.

 سفارش به نماز جماعت 

اين حكايت را 37 سال قبل آية ا… العظمى مرعشى  (ره)؛ براى يكى از خواص نزديك خويش نقل كرده و اكيداً سفارش نموده بود كه تا من زنده هستم براى كسى نقل نكن .

در زمان اقامت در سامراء چندى در سرداب مقدس شبها بيتوته مى كردم . شبهاى زمستان در اواخر يكى از شبها كه در سرداب مقدس بودم ناگهان صداى پايى شنيدم . با آنكه درِ سرداب بسته بود فوق العاده وحشت نمودم كه شايد از مخالفين شيعه و از دشمنان اهل بيت باشد. شمعى كه با خود داشتم ، خاموش شده بود، امّا صدا و لحن نيكويى به گوشم رسيد كه فرمود:((سلام عليكم ))، و نام مرا به زبان آورد. من جواب دادم و عرض كردم شما كى هستيد؟ فرمود: يك نفر از پسر عموهاى شما. عرض كردم درِ سرداب بسته بود، شما از كجا وارد شديد؟ فرمود: اَللّهُ عَلى كُل شَىٍ قَدير. عرض كردم اهل كجا هستيد؟ فرمود: اهل حجاز هستم . فرمود: چرا در اين وقت به اينجا آمده اى ؟ عرض كردم حوائجى دارم و به جهت آنها متوسل شده ام . فرمود: جز يك حاجت ، بقيه حوائج شما برآورده خواهد شد. پس ‍ آن سيّد سفارشهايى كردند. از جمله تاءكيد بر نماز جماعت ، مطالعه فقه ، حديث و تفسير، صله رحم ، رعايت حقوق اساتيد و معلمين و تاءكيد بر مطالعه و حفظ نهج البلاغه و ادعيه صحيفه سجاديه و … پس من از او خواستم كه براى من به درگاه الهى دعا كند. پس دستها را به سوى آسمان برداشت و عرض كرد: الهى ، بحق النبى و آله اين سيّد را موفق به خدمت شرع فرما، و حلاوت مناجات با خود را به او بچشان و قدرى تربت سيّدالشهداء را كه با هيچ چيز مخلوط نبود و به اندازه چند مثقال بود به من داد. پس از آن ناگهان ناپديد شد و متاءسفانه در وقت حضور او ندانستم كه او آقا ولى عصر ((عج )) است^.

برگرفته از کتاب نماز خوبان

 منبع: شوق نماز

حق نماز از منظر امام سجاد علیه السلام چیست؟

هیچ وسیله ای مستحکم ‌تر و دائمى ‌تر از نماز براى ارتباط میان انسان با خدا نیست، خداوند در قرآن می ‌فرماید: برای یاد من و ذکر من نماز بپادارید، «اقم الصلوة لذکری»، ناآشناترین انسان ‌ها رابطه خود را با خدا به وسیله نماز آغاز مى‌ کنند و برجسته ‌ترین اولیاى خدا نیز بهشت خلوت انس خود با محبوب را در نماز مى جویند.

مرغ مألوف که با خانه خدا انس گرفت

گر به سنگش بزنی جای دگر می‌ نرود_^سعدی

عیب یاب نماز

جایگاه و اهمیت نماز، شرایط، آثار و کارکردهای آن بر همگان واضح است و هر کس بنا بر اعتقادات و باورهای خود به گونه ‌ای با نماز ارتباط برقرار می ‌سازد و این واجب الهی را اقامه می ‌کند، اما اینکه چگونه می ‌توان با نماز انس گرفت و با اشتیاق و علاقه وافر آن را اقامه کرد، پرسشی است که برای بسیاری از نمازگزاران نیز لاینحل مانده است؛ زیرا با وجود جایگاه والا و توصیف‌ های بلندی که پیرامون نماز در آموزه ‌های دینی ارائه شده است، اقامه این فریضه چه بسا به صورت تکراری و کلیشه‌ ای در آمده و آن ‌گونه که بایسته و شایسته مقام آن است، به قداست و اهمیت آن توجه نمی ‌شود.

تقویت خداباوری و دلدادگی

همه ما آفریده خدا هستیم و بنده او، خدایی که تار و پود وجود ما را با لطف و عنایت خود به هم پیوند زده و بند بند وجودمان را با کرَم خویش آراسته است، خدایی که برای زندگی بهتر بندگان خود عجایب و شگفتی های فراوانی در زمین و آسمان تعبیه کرده که با مرور زمان، یافته ‌های دانشمندان، عظمت خالق و عجز و کوچکی انسان را بیش از پیش نمایان می ‌سازد. نیز شگفتی ‌هایی که در بدن و خلقت خاکی انسان تعبیه شده که اگر بشر دو پا بخواهد نسخه ‌ای مشابه آن بسازد، نیازمند تجهیزات و فضایی گسترده و با صرف هزینه ‌های هنگفتی است که به فرض موفقیت، قطعاً بسیاری از کارکردها و مؤلفه‌ های آن نسخه اصلی را نیز دارا نخواهد بود، شگفتی ‌هایی که در زمین و آسمان و دریا و خشکی حیرت و تعجب همگان را برانگیخته است.

وقتی انسان به این عظمت ها بنگرد، به حقارت و ناچیزی خود بیشتر واقف شده، از اینکه خدای بزرگ با تمام عظمت و قدرت و شوکت خود، به او فرصت زندگی و انتخاب و شناخت داده است، جبهه شکر می ‌ساید و محبت و دوستی او را به دل خواهد گرفت و عاشق او خواهد شد. این دلدادگی و عشق و محبت، زمانی بیشتر رخ خواهد داد که بداند خدای قادر متعال با تمام بزرگی و عظمتش، بیشتر از هر کس و هر چیزی به انسان نزدیک بوده و به او عشق می ‌ورزد و منتظر مراجعه انسان و مشتاق شنیدن صدای اوست، چه افتخاری از این بالاتر که خدای مهربان، از میان تمام مخلوقات خود، انسان را برای همنشینی و هم سخنی با خود برگزیده است و فرصت و رخصت خلوت کردن و خواندن او را در هر زمان و مکانی را به او داده است.

خالق با عظمتی که منتظر انسان است و مشتاق شنیدن صدای مناجات او، مگر نه این است که هر عاشقی از خلوت با معشوق و سخن گفتن با او لذت می ‌برد؟ پس ما چگونه عاشقی هستیم که حتی لحظات و دقایقی را برای معشوقش صرف نمی ‌کند و در پیشگاهش به نماز نمی ‌ایستد؟

نمازی که محکم ‌ترین رشته الفت بین بندگان و خداست و تجلی بخش محبت و انس به خدای کریم و لحظه ‌های عاشقی با معبود و محبوبی که همنشینی و قرابت با او با هیچ لذتی همسان نیست، به همین سبب است که سید ساجدان و زینت عابدان، می ‌فرمایند:

حق نماز این است که بدانى نماز، در آمدن به پیشگاه معبود یگانه است و تو در نماز پیش روى او ایستاده ‌اى، پس آنگاه که بر این حقیقت آگاه شدی، سزاوار آنى که در نماز ایستى، ایستادن کسى که خواهنده و ترسنده، بیمناک و امیدوار و مستمند و زارى کننده است و خداى را بزرگ مى ‌دارد. و چه دردناک و تلخ است، وقتی خدایی با آن همه عظمت به سوی ما می ‌آید و مشتاق دیدار و حضور ما بوده، ولی ما از او فاصله می ‌گیریم، چه زیبا می ‌فرماید امام سجاد علیه السلام:

«یَا رَبِّ إِنَّکَ تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْکَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْکَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْکَ کَأَنَّ لِیَ التَّطَوُّلَ عَلَیْکَ…»؛

ای پروردگارم تو مرا می ‌خوانی ولی من از تو رو می ‌گردانم و تو با من دوستی می ‌کنی ولی من با تو دشمنی می ‌کنم و تو به من محبت کنی و من نمی ‌پذیرم، گویا من منتی بر تو دارم.

بنابراین یکی از بهترین راهکارهای انس با نماز، شناخت خالق و آشنایی با الطاف و مراحم کریمانه اوست که هر لحظه به سوی انسان روان می ‌سازد و زندگی انسان را در سایه مهر و محبت خود هدایت می ‌کند.

منبع : پیام مقام معظم رهبری به اولین اجلاس سراسری نماز، 16/7/1370

ادامه »

سوره حمد نخستین سوره قرآن کریم است که در طی روز در نمازهای یومیه بارها خوانده می شود. یکی از آیات آن، آیه «اهدِنَا الصِّراطَ المُستَقیمَ» است؛ یعنی ما را به راه راست هدایت کن.

اما این صراط مستقیم کجاست؟

چرا این همه تکرار؟

چه کسانی وارد این صراط می شوند؟ و. ..

چرا در هر روز، بارها (حداقل 10 بار) تکرار می کنیم «اهدناالصّراط المستقیم»

- انسان حرکتی را در زندگی دارد، هر انسانی یک صراطی دارد، صراطی که ما را به نتیجه ای که ما برای آن خلق شده ایم و آن نهایتی که هدف خلقت ما بود، می رساند که آن همان صراط مستقیم است.

ما باید دایم حقایق را به خودمان تذکر دهیم. انسان موجودی است که گرفتار غفلت و فراموشی می شود و به همین طریق بعضی گفته اند، ماده اصلی کلمه انسان همان نسیه است و انسان به علت اینکه در زندگی مادی دچار فراموشی می شود، انسان نامیده شده است. به همین دلیل ما باید همیشه به خودمان تذکر بدهیم و مدام یادآوری کنیم که باید از خدا بخواهیم ما را در این مسیر کمک کند؛ چون رفتن در این مسیر بدون کمک الهی ممکن نیست.

از این روست که ما هر روز، هر بار که نماز می خوانیم، مأموریم سوره حمد را که در واقع عصاره و چکیده قرآن و نتیجه و ماحصل تمام آیات الهی است، تکرار کنیم که یکی از آن آیات، آیة مبارکه «اهدنا الصراط المستقیم» است که در آن از خداوند درخواست می کنیم ما را به صراط مستقیم خودش و مسیر درستش در زندگی هدایت کند.

و این توجه دادن به این است که صراط مستقیم یک مفهوم در ذهن نیست، بلکه یک واقعیت عینی است که باید در حقیقت زندگی روزمره ما عینیت یابد.

من باید در کار خودم در اداره، رفتار خودم در خانواده، خلوت خودم با خدا، در همه شرایط زندگی ام توجه داشته باشم که صراط مستقیم چیست؟ راه راست کدام است؟ مسیری که از من خواسته شده و بندگی من به آن تحقق پیدا می کند، چیست؟ من باید این تذکر را روزانه با خودم بارها تکرار کنم تا یادم باشد که صراط مستقیم همین لحظات زندگی ام است که در حال گذشتن است و من باید اینها را در مسیر درست به کار بگیرم تا در صراط مستقیم باشم.

ادامه »

یکی از توصیه های رهبر معظم انقلاب به جوانان در سال های متمادی تقویت ارتباط با خدا و انس با نماز و معنویت بوده است برخی توصیه ها در گزیده بیانات ایشان در این باره را مرور کرده است که به شرح ذیل می باشد:

۱. برای حضور قلب در نماز تمرین کنیم

نماز قالبی دارد و مضمونی؛ جسمی دارد و روحی. مواظب باشیم جسم نماز از روح نماز خالی نماند. نمی گوییم جسم بیروح نماز هیچ اثری ندارد؛ چرا، بالاخره یک اثرکی دارد؛ اما آن نمازی که اسلام و قرآن و شرع و پیغمبر و ائمه  علیه السلام این همه روی آن تأکید کردند، نمازی است که جسم و روحش هر دو کامل باشد. این جسم هم متناسب با همان روح فراهم شده؛ قرائت دارد، رکوع دارد، سجود دارد، به خاک افتادن دارد، دست بلند کردن دارد، بلند حرف زدن دارد، آهسته حرف زدن دارد. این تنوع برای پوشش دادن به همه آن نیازهائی است که به وسیله نماز بایستی برآورده شود که هر کدام رازی در جای خود دارد و مجموعه اینها، قالب و شکل نماز را به وجود می آورد. این شکل خیلی مهم است، لیکن روح این نماز توجه است؛ توجه. بدانیم چه کار داریم می کنیم. نماز بیتوجه - همان طور که عرض کردم - اثرش کم است.

انسان نماز را خوب بخواند، با توجه بخواند، حضور قلب داشته باشد. حضور قلب یعنی انسان از آنچه که می گوید و آنچه که در ذهنش می گذرد و بر زبانش جاری می شود، غافل نباشد؛ اینجور نباشد که نفهمد. مثلاً من که حالا دارم با شما حرف میزنم، خب، شما مخاطبید. انسان توجه دارد که یک مخاطبی دارد و دارد گوش می کند و دارد حرف میزند. در نماز هم همین جور باشد؛ یک مخاطبی داشته باشیم، با او حرف بزنیم. من حتّی عرض می کنم اگر کسی معنای نماز را هم نداند، اصلاً هیچ نداند معنای این عبارات چیست، اما همین قدر بداند دارد با یکی حرف میزند، دارد با خدا حرف میزند، این قضیه انسان را نزدیک می کند - «قربان کلّ تقیّ»- این خودش مقرب است؛ تا اینکه حالا مثل ماها که معنایش را می دانیم و تفسیرش را می دانیم و چندین کتاب درباره اش خوانده ایم، اما وقتی که نماز می خوانیم، بالمرّه یادمان میرود که چه کار داریم می کنیم.

حضور قلب و توجه، کاری است که به تمرین احتیاج دارد. کسانی که این کارها را کرده اند و بلدند، به ما یاد میدهند که انسان باید در حال نماز، خود را در حضور یک مخاطب عالیشأن و عالی مقام که خالق هستی است و مالک همه وجود انسان است، احساس کند. هر مقدار از نماز که توانست این حالت را داشته باشد، به تعبیر روایات این نماز، نمازِ مقبول است و آن خاصیت و اثر را خواهد بخشید و دیگر آثار نماز - که نمی شود آثار نماز را در چند جمله یا در چند فقره کوتاه خلاصه کرد - بر این مترتب می شود.

ادامه »

شش نقطه ضعف در امر اقامه نماز از دیدگاه مقام معظم رهبری (مد ظله العالی):

برای دریافت تصویر در سایز اصلی کلیک کنید.