پیروان بسیارى از ادیان و مذاهب معتقدند؛ در عصری كه فساد و ظلم همه جا را فراگرفته، یك نجات دهنده بزرگ قیام کرده و با مدد غیبى وضع آشفته جهان را اصلاح مى‌‏ كند.

پیروان بسیارى از ادیان و مذاهب معتقدند؛ در یك عصر تاریك و بحرانى كه فساد و ظلم همه جا را فراگرفته، یك نجات دهنده بزرگ جهانى قیام کرده و با مدد غیبى وضع آشفته را اصلاح مى‌‏كند. هر ملّتى او را با لقب مخصوصى شناخته و او را از آن ملت خود مى‌‏داند.

یهودیان او را «سرور میكائیلى»، مسیحیان «مسیح موعود»، زرتشتیان «سوشیانس» (به ‏معناى نجات‏ دهنده جهان) و مسلمانان به‏ نام «مهدى منتظر» مى‌‏شناسند. آنچه كه در این ادیان و مذاهب وعده داده شده، مطابق است با روایات اسلامى، که از باب نمونه به موارد مختصرى اشاره مى‌ شود.

در كتاب (دید) كه نزد هندویان از كتب آسمانى است آمده: پس از خرابى دنیا، پادشاهى در آخر الزمان پیدا مى‌‏شود كه پیشواى خلایق باشد و نام او منصور (که در روایات ما لقب امام زمان عج است) باشد و تمام عالم را بگیرد و به‏ دین خود در آورد و همه كس را از مؤمن و كافر بشناسد و هر چه از خدا خواهد بر آید.

در كتاب (زند) كه از كتاب‏هاى مذهبى زردشتیان است چنین آمده: آنگاه فیروزى بزرگ از طرف ایزدان برانگیخته مى‌‏شود، و اهریمنان را منقرض مى‌‏سازند. تمام اقتدار اهریمنان در زمین است و در آسمان راه ندارند و بعد از پیروزى ایزدان و بر انداختن تبار اهریمنان، عالم كیهان به سعادت اصلى خود رسیده بنى آدم بر تخت نیكبختى خواهد نشست.

همچنین در تورات، در سفر تكوین از دوازده امام كه از نسل اسماعیل بوجود مى‌‏آیند سخن گفته شده است.

و در مزامیر حضرت داود علیه السلام آمده است: «… و امّا صالحان را خداوند تأیید مى‌‏كند… صالحان وارث زمین خواهند بود و در آن همیشه ساكن خواهند بود.» (1)

آقاى حسن قائمیان در صفحه ۱۷ كتاب ظهور و علائم ظهور می نویسد: «قسمت اعظم ترجمه متن‏هاى پهلوى صادق درباره ظهور و علائم ظهور است، و اگر روی هم رفته نظر كنیم به همه متون پهلوى ترجمه صادق (هدایت) باید بگوییم كه تماما جنبه مذهبى دارد.»

موضوع ظهور و علائم ظهور موضوعى است كه در همه مذاهب بزرگ جهان واجد اهمیت خاصى است، و در همه مذاهب مشترك است و آرزوى مشترك همه معتقدین به مذاهب بزرگ را تشكیل میدهد. از این رو در همه قرون و اعصار آرزوى یك مصلح بزرگ جهانى در دل هاى خدا پرستان وجود داشته است و این آرزو تنها در میان پیروان مذهب هاى بزرگ مانند زرتشتى، یهودى، مسیحى و مسلمان سابقه ندارد، بلكه آثار آن را در افسانه‏هاى یونان، در افسانه‏هاى میترا در ایران، در كتابهاى قدیم چینیان، در عقاید هندیان، در بین اهالى اسكاندیناوى و حتى در میان مصریان قدیم و بومیان وحشى مكزیك و نظایر آن ها نیز می توان یافت.» (2)

(1). ر.ك: دوازده گفتار درباره حضرت مهدى (عج) - حسین اوسطی - ص ۲۸۵
(2). مهدى موعود (عج)، ترجمه علی دوانی، مقدمه، ص: ۱۷۷

باشگاه خبرنگاران

ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻭﯾﮋﮔﯽِ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺏ، ﺍﺯ ﺩﯾﺪﮔﺎﻩ ﻗﺮﺁﻥ ﮐﺮﯾﻢ را در این گزارش بخوانید.

در کتاب آسمانی ما مسلمانان؛ نکته ها و اندرزهای بی شماری برای اهل معرفت وجود دارد. یکی از این نکات ناب و ارزشمند دوازده ویژگی است که برای سخن خوب برشمرده است. امید به آنکه همگی ما عامل به دستورات این کتاب آسمانی باشیم.

این نکات ارزشمند به شرح زیر است:

1. حرفی که می زنیم ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ: ﻻ ﺗَﻘْﻒُ ﻣﺎ ﻟَﻴْﺲَ ﻟَﻚَ ﺑِﻪِ ﻋِﻠْﻢٌ ^{(36 اسراء)}

2. با یکدیگر به نرمی سخن بگوییم (تا حرفمان موثر باشد) : ﻗَﻮْﻻً ﻟَّﻴِّﻨﺎً ^{(44 طه)}

3. ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺯﻧﯿﻢ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ: ﻟِﻢَ ﺗَﻘُﻮﻟُﻮﻥَ ﻣَﺎ ﻻ ﺗَﻔْﻌَﻠُﻮﻥَ ^{(2 صف)}

4. ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و عادلانه سخن بگوییم: ﻭَ ﺇِﺫَﺍ ﻗُﻠْﺘُﻢْ ﻓَﺎﻋْﺪِﻟُﻮﺍ ^{(152 انعام)}

5. ﺣﺮﻓﻤﺎﻥ استوار و محکم (و با دلیل) ﺑﺎﺷﺪ: ﻗَﻮْﻟًﺎ ﺳَﺪِیداً ^{(9 نساء)}

6. با گفتار نرم و آمیخته با لطف سخن بگوییم: ﻗَﻮْﻻً ﻣَّﯿْﺴُﻮﺭﺍً ^{(28 اسراء)}

7. ﮐﻼممان ﺭﺳﺎ ﺑﺎﺷﺪ تا در دلها بنشیند: ﻗَﻮْﻻً بَلیغاً ^{(63 نساء)}

8. با یکدیگر به ﺯﯾﺒﺎیی سخن بگوییم: وَ ﻗُﻮﻟُﻮا لِلنّاسِ ﺣُﺴﻨﺎً ^{(83 بقره)}

9. برای سخن گفتن، ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﮐﻨﯿﻢ: ﯾَﻘُﻮﻝُ ﺍﻟَّﺘﯽ ﻫِﯽَ ﺃﺣْﺴَﻦ ^{(53 اسراء)}

10. با گفتار خوش و نیکو با یکدیگر برخورد کنیم: ﻭَ ﻗُﻮﻟُﻮﺍ ﻟَﻬُﻢ ﻗَﻮﻻً ﻣَﻌﺮﻭﻓﺎً ^{(5 نساء)}

11. در گفتگو و معاشرت، رعایت احترام و بزرگداشت دیگران را بنماییم: ﻗَﻮﻻً ﻛَﺮﻳﻤﺎً ^{(23 اسراء)}

12. تلاش کنیم ﺗﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ، سخنان پاکیزه ﺑﺎﺏ ﺷﻮﺩ: وَ ﻫُﺪﻭﺍ ﺍِﻟﯽَ ﺍﻟﻄَّﯿِّﺐِ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻘَﻮﻝِ ^{(24 حج)}

استاد فاطمی نیا:

یک بحثی در روانشناسی داریم به نام نوکیسه بودن که بحث جدی است، مثلا آدمهایی که هیچ چیزی نداشته اند و یکباره به ثروتی دست پیدا می کنند از این افراد نباید هیچ چیزی خواست. چون آدم نوکیسه پول برایش معشوق است و عمری به دنبال آن دویده است و نمی تواند بخشی از معشوقش را به تو بدهد.

 جلسه ي هفتگي شرح صحيفه سجاديه با سخنرانی حجت الاسلام فاطمی نیا در مسجد جامع ازگل برگزار شد.

در ادامه متن سخنرانی حجت الاسلام فاطمی نیا را می خوانید:

شرح دعای مکارم الاخلاق

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ أَوْسَعَ رِزْقِکَ عَلَیَّ إِذَا کَبِرْتُ، وَ أَقْوَى قُوَّتِکَ فِیَّ إِذَا نَصِبْتُ، وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکَسَلِ عَنْ عِبَادَتِکَ، وَ لَا الْعَمَى عَنْ سَبِیلِکَ، وَ لَا بِالتَّعَرُّضِ لِخِلَافِ مَحَبَّتِکَ، وَ لَا مُجَامَعَةِ مَنْ تَفَرَّقَ عَنْکَ، وَ لَا مُفَارَقَةِ مَنِ اجْتَمَعَ إِلَیْکَ. اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَصُولُ بِکَ عِنْدَ الضَّرُورَةِ، وَ أَسْأَلُکَ عِنْدَ الْحَاجَةِ، وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ عِنْدَ الْمَسْکَنَةِ، وَ لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ، وَ لَا بِالْخُضُوعِ لِسُؤَالِ غَیْرِکَ إِذَا افْتَقَرْتُ، وَ لَا بِالتَّضَرُّعِ إِلَى مَنْ دُونَکَ إِذَا رَهِبْتُ، فَأَسْتَحِقَّ بِذَلِکَ خِذْلَانَکَ وَ مَنْعَکَ وَ إِعْرَاضَکَ، یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ^{دعای مکارم الاخلاق}.

خدایا، محمد و خاندانش درود فرست و هنگام پیری فراخ‌ترین روزی‌ات را به من ارزانی کن، و چون درمانده شوم، نیرومندترین نیروی خود را به من ده.انسان در جوانی که جوان است و تلاش می کند اما در پیری یک وقتهایی هست که نمی شود این فعالیت ها را انجام داد. امام از خدا می خواهد که به او قدرت بدهد و ضعیف نباشد.

معنای اضلال خدا

اینها راجع به دنیا بود و درباره معنویات حضرت می فرماید:

خدایا مرا گمراه نکن؛ البته خدا کسی را گمراه نمی کند بلکه اضلال خدا به معنای دفع مدد است یعنی مدد قطع می شود.

وَ لَا الْعَمَى عَنْ سَبِیلِکَ، وَ لَا بِالتَّعَرُّضِ لِخِلَافِ مَحَبَّتِکَ؛

خدایا کمک کن تا از راه تو گمراه نشوم و راه تو را گم نکنم، کمکم کن که خلاف محبت تو کاری نکنم. سید بزرگوار در معنای این عبارت فرموده اند: یعنی خدایا بر خلاف رضای تو کاری نکنم.

وَ لَا مُجَامَعَةِ مَنْ تَفَرَّقَ عَنْکَ؛

خدایا کمک کن من با جماعتی که از تو دور شده اند جمع نشوم. یک عده ای هستند که خدا را فراموش کرده اند و کاری با خدا ندارند.

...

مومن از مومن بی نیاز نمی شود

ما همیشه همه چیز را باید به خدا بسپاریم و اگر به کسی مراجعه کنیم با این اعتقاد که اگر خدا بخواهد او را وسیله قرار می دهد؛ این اشکالی ندارد. شخصی نزد امام صادق علیه السلام نشسته بود و گفت: خدایا مرا به خلقت محتاج نکن. حضرت فرمود: مومن از مومن بی نیاز نمی شود، این دعا عبث است. انسان محتاج است اما مظاهر مختلف دارد مثلا من به نانوا و خیاط محتاج هستم و بعد از آن امام صادق علیه السلام دعای کامل تری به او یاد داد و فرمود که بگوید: خدایا مرا به انسان های شرور محتاج نکن.

از افراد نوکیسه طلب پول نکنیم

یک بحثی در روانشناسی داریم به نام نوکیسه بودن که بحث جدی است، مثلا آدمهایی که هیچ چیزی نداشته اند و یکباره به ثروتی دست پیدا می کنند از این افراد نباید هیچ چیزی خواست. یک روایتی دارد که امام معصوم علیه السلام فرمود: اگر دستم را تا آرنج در دهان اژدها ببرم بهتر از این است که آدم نوکیسه پولی بخواهم. چون آدم نوکیسه پول برایش معشوق است و عمری به دنبال آن دویده است و نمی تواند بخشی از معشوقش را به تو بدهد.

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَصُولُ بِکَ عِنْدَ الضَّرُورَةِ، وَ أَسْأَلُکَ عِنْدَ الْحَاجَةِ وَ أَتَضَرَّعُ إِلَیْکَ عِنْدَ الْمَسْکَنَةِ؛ خدایا مرا به گونه ای قرار بده که به یاری و نیروی تو به انتقام برخیزم. خدایا کمک کن در نیازها فقط از تو بخواهم و در گرفتاری و تنگدستی فقط در مقابل تو زاری کنم. اگر خدا را در نظر داشته باشید و از کسی کمک بخواهید اشکالی ندارد اما اگر خدا را به کلی فراموش کنید و فکر کنید فلانی همه کار می تواند انجام دهد اشکال دارد. خدایا توفیقم بده وقتی احتیاج داشتم فقط نزد تو بیایم، عرض کردم اگر با توکل به خدا نزد دیگران بروید اشکالی ندارد.

کرامتی از آیت الله سیداحمد قاضی

علامه طباطبائی می فرمود: من در نوجوانی خیلی به منزل آیت الله سید احمد قاضی رفت و آمد می کردم و بیشتر روزها در خانه ایشان مانده و از مهمانان و مراجعان پذیرایی می کردم. روزی خدمت ایشان بودم که فرزندش آمد و گفت: مادر گفته پول نان نداریم پولی بده تا نان بخریم. آیت الله سید احمد قاضی فرمود: پولی ندارم. من دیدم که حال استادم دگرگون شد و در حیاط خانه، بادی چون گردباد وزیدن گرفت و برگ های ریخته شده درختان را از باغچه، در جایی جمع کرد و سپس باد خوابید.

آیت الله سید احمد به من فرمود: به حیاط برو؛ زیر برگ های جمع شده یک دو تومانی است. آن را بردار و بیا به خانواده من بده. من رفتم و از زیر آن برگ های جمع شده، یک دو تومانی برداشتم و همان گونه که فرموده بود آن را به همسرش دادم و از این اتفاق در کمال تعجب و تحیّر بودم.

وَ لَا تَفْتِنِّی بِالِاسْتِعَانَةِ بِغَیْرِکَ إِذَا اضْطُرِرْتُ؛ اشکالی ندارد که انسان نزد علما و بزرگان برود و از آنها راهنمایی بخواهد. مرا گمراه نکنی که تو را فراموش کنم و از غیر تو یاری بطلبم. خدایا کمک کن تو را فرمواش نکنم و از غیر تو خاضعانه سوال کنم. البته دو شرط دارد یک اینکه او را وسیله خدا بدانید و نزد او خیلی خودتان را کوچک نکنید و عبارت های ذلیلانه به کار نبرید بعضی ها هنگام درخواست خودشان را به خاک می اندازند.

یک مژده ای به شما بدهم فرموده اند هر کس از بلایی می ترسد و از خدا بخواهد که آن بلا بر سرش نیاید خدا او را گرفتار آن بلا نمی کند.

در هنگام درخواست از دیگران خدا را فراموش نکنیم

در اینجا امام سجاد علیه السلام حد متعادل را در بیان درخواست از دیگران مطرح می کنند نه خیلی متکبرانه و نه خیلی ذلیلانه و خاضعانه صحبت و درخواست کنید.

حال اگر خدای نکرده کسی در هنگام درخواست از دیگران خدا را فراموش کرد و برای آنها اعتباری قائل شد و وسیله بودن آناه را از یاد ببرد امام سجاد علیه السلام می فرماید: اگر تو را فراموش کردم و به آن شخصی که مراجعه کرده ام اعتنا و اعتباری قائل شوم مستحق هستم تو مرا واگذاری و احسان خویش را از من روی بگردانی.

در آخر دعا می فرماید: یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ. خیلی عجیب است اسامی خدا در ادعیه و قرآن به موقع خرج می شود و می فرماید: می دانم تو مهربان ترین مهربان ها هستی اما بنده ای که تو را فراموش کرده خیلی کار زشتی کرده اما می داند تو ارحم الراحمین هستی او را وا نمی گذاری.

(و هنگام درویشی پیش دیگران به خواهش فروتن گردم و هنگام ترس در پیشگاهِ غیرِ تو به زاری افتم، تا آن جا که سزاوار گردم مرا به حال خود واگذاری و احسان خویش را از من دریغ کنی و روی از من بگردانی. ای مهربان‌ترین مهربانان.)

وارث

————————————————————————————————————–

آیا گاهی پدر و مادرتان شما را فراموش کرده است؟

چه حس و حالی به شما دست داده؟

وقتی از محبت بی دریغشان شما را محروم کرده اند، حتی یک تماس تلفنی با شما نگرفته اند.

این یک مثال برای آشنا شدن ذهن شماست.

————————————————————————————————————–

 اگر پادشاه عالم خداوند آسمان و زمین و مالک دنیا و آخرت شما را فراموش کند و لطف و رحمتش را از شما دریغ کند و دعایتان را مستجاب نکند ،رزق و روزی شما را قطع کند و سلامتی را از شما بگیرد چه می‌شود؟

 آیا می‌شود خدا ما را فراموش کند در حالی که نیازمند واقعی به او هستیم؟

خودشناسی و معرفت نفس

 خودشناسی و معرفت نفس که مقابل خود فراموشی است سودمندترین شناخت ها و بزرگترین عامل رستگاری است ؛ معرفة النفس انفع المعارف .

 خودشناسی در این است که انسان بداند:

 1- موجودی ابدی است و نابودی و زوال ندارد و چنین نیست که مرگ پایان زندگی باشد.

 2- سعادت و شقاوت او در گرو کردارهای اوست سود و زیان رفتار او به خود او برمی گردد و اگر به دیگران هم سود و زیانی می‌رسد بالعرض اوست.

 3- همه شئون مثبت و منفی در زندگی در دست خداست ،زندگی و مرگ ،فقر و فنا،ذلت و عزت و خیر و شر و همه امور به دست خداست . انسان فقیر محضر خداست و آرامش او جز با توجه به خدا و را بطه با آن قدرت لایزال محقق نمی‌شود.

 4- دنیا جایگاه همیشگی او نیست . دنیا برای انسان کوچک است و برای آن هم آفریده نشده است.

 بدیهی است انتساب فراموشی به خدا،واقعی نیست ؛ زیرا یک نقص و عیب است و این در ذات خدا راه ندارد بلکه کنایه از این است که خدا با آنها مثل شخص فراموشکار رفتار می‌کند.یعنی هیچ گونه سهمی از رحمت و توفیق خود برای آنها قائل نمی‌شود

...

 خودفراموشی، دنیاطلبی

بنابراین خودفراموشی یعنی غفلت از امور و سرگرم شدن به دنیا که بهره‌های آن نتیجه ای جز خسارت نخواهد داشت. خودفراموشی، یعنی غفلت از جایگاه خود در نظام هستی که علت اصلی آن فراموشی خدا و یاد اوست. خودفراموشی یعنی فراموشی خدا در اثر آلوده شدن به گناهان و معاصی .

خود فراموشی ،کیفر معنوی

 خودفراموشی از خطرناکترین کیفرهای معنوی است که نتیجه فراموشی خدا و ترک وظایف است:

 وَ لا تَکُونُوا کالَّذِینَ نَسوا اللَّهَ فَأَنساهم أَنفُسهُمْ  أُولَئک هُمُ الْفَسِقُونَ.

 و مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند پس خدا هم خودشان را از یادشان برد آنان همان فاسقانند.(حشر/19)

 قرآن کریم به صراحت می‌گوید: فراموش کردن خدا سبب خودفراموشی می‌شود علت آن این است که از یک سو، فراموشی پروردگار سبب می‌شود که انسان در لذت‌های مادی و شهوات حیوانی فرو رود و هدف از آفرینش خود را فراموش کند و در نتیجه از ذخیره لازم برای فردای قیامت غافل بماند، از سوی دیگر فراموشی خدا همراه با فراموش کردن صفات پاک اوست .

 فراموش کردن این موضوع که هستی مطلق، علم بی پایان و غنای بی انتها از آن اوست و هر چه غیر اوست وابسته به او و نیازمند به ذات پاکش می‌باشد. همین فراموشی سبب می‌شود که انسان خود را مستقل و بی نیاز بشمارد و به این ترتیب واقعیت و هویت انسانی خویش را فراموش کند.

جهل نفس، حیات حیوانی

 جهل نفس از بزرگترین نادانی‌هاست حضرت علی(علیه السلام) می‌فرماید: اعظم الجهل جهل الانسان امر نفسه: بزرگترین نادانی،جهل انسان به مقام و جایگاه خود اوست.

از بزرگترین بدبختی‌های انسان، خود فراموشی است؛ زیرا ارزش‌ها، استعدادها، لیاقت‌های ذاتی خود را که خداوند در او نهفته و او را ممتازش ساخته است و همچنین هدف خلقتش را فراموش می‌کند و این یعنی فراموش کردن انسانیت خویش، چنین انسانی تا حد یک حیوان درنده سقوط می‌کند؛ زیرا همتش چیزی جز خواب و خوراک و شهوت نیست.

 به عبارتی می‌توان گفت که؛ خودفراموشی بدترین مصداق فسق و خروج از اطاعت خداست.

کیفر خودفراموشی در دنیا

 تمام موجودات زنده در این عالم نیازمند نور و گرمای خورشیدند و اگر روزی به فرمان و اذن الهی از نور و گرمای خورشید محروم شوند، حیات از کره ی زمین رخت بر می‌بندد.

ما برای حیات روح و جسممان به رحمت و لطف و عنایت پروردگار نیازمندیم، نیازی به وسعت سر تا پای وجودمان را گرفته و رحمت الهی مانند عطر خوشی تمام فضا را پر می‌کند اما عده ای به واسطه خود فراموشی ،گاهی خود را محروم می‌کنند.

بدیهی است انتساب فراموشی به خدا، واقعی نیست؛ زیرا یک نقص و عیب است و این در ذات خدا راه ندارد بلکه کنایه از این است که خدا با آنها مثل شخص فراموشکار رفتار می‌کند. یعنی هیچ گونه سهمی از رحمت و توفیق خود برای آنها قائل نمی‌شود.

این گونه تعبیرات در سخنان روز مره ما نیز دیده می‌شود؛ مثلا می‌گوییم چون تو وظیفه خود را فراموش کردی، ما هم به هنگام پرداخت مزد و پاداش تو را فراموش خواهیم کرد یعنی مزد و پاداشی به تو نخواهیم داد.

 در روایتی از امام علی(علیه السلام) در ذیل این آیه می‌خوانیم: منظور این آیه این است که ایشان خدا را در دنیا فراموش کردند.

 روز قیامت همه انسان‌ها آن گونه محشور می‌شوند که در دنیا عمل کردند. کسی که در دنیا خدا را فراموش کند ،روز قیامت خدا هم مانند یک فراموشکار با او رفتار می‌کند و سبب می‌شود که خداوند رحیم و مهربان او را از تمام الطافش در روز قیامت محروم کند

«المُنافِقونَ و المُنافِقاتُ بعضُهُم مِن بَعضٍ یأمرونَ بالمُنکَر و یَنهَونَ عَنِ المعروفِ و یَقبِضونَ ایدیهم نسُو الله فنسیهُم اِنّ المُنافِقینَ هُمُ الفاسِقون؛ مردان و زنان منافق همه از یکدیگرند که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و دستهای خود را بسته می‌دارند خدا را فراموش کرده اند و او هم فراموششان کرده است آری منافقان همان فاسقانند.” (توبه/67)

کیفر خودفراموشی در آخرت

 “وَیَوْمَ یُعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَی النَّارِ أَلَیْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُوا بَلَی وَ رَبِّنَا قَالَ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا کُنتُمْ تَکْفُرُونَ؛ و روزی که کافران بر آتش عرضه شوند آیا این حق نیست و گویند چرا به پروردگارمان سوگند که حق است و گوید پس به سزای اینکه انکار می‌کردید عذاب را بچشید.” (احقاف/34)

 خداوند در این آیه می‌فرماید: امروز شما را فراموش می‌کنم. این تعبیر کیفر خودفراموشی و کنایه از بی اعتنایی و نادیده گرفتن یک انسان مجرم و گناهکار است.

 این تعبیر همچنین تاکید دیگری بر تجسم اعمال و تناسب مجازات و جرم است؛ چرا که روز قیامت همه انسان‌ها آنگونه محشور می‌شوند که در دنیا عمل کردند. کسی که در دنیا خدا را فراموش کند، روز قیامت خدا هم مانند یک فراموشکار با او رفتار می‌کند و سبب می‌شود که خداوند رحیم و مهربان او را از تمام الطافش در روز قیامت محروم کند.

مریم خندابی/تبیان

به مناسبت چهارمین سالگرد رحلت عالم اخلاق مرحوم آیت الله آقا مجتبی تهرانی نگاهی داریم به صحبت‌های برخی از اساتید حوزه و علما درباره ایشان.

...

در قلبها اثر می گذاشت

جاذبه شخصیتی آیت الله مجتبی تهرانی به این بود که وی برای جذب مردم به دین از معارف اهل بیت بهره می‌برد و چون کلمات معصومان را طرح و اشاعه می‌داد از این رو در قلب‌ها تاثیر می‌گذاشت. استاد از بدو نهضت حضرت امام (ره) در کنار ایشان بود و با اینکه مبارزات انقلابی و قرابتی که با حضرت امام راحل داشت، اما هیچگاه علاقمند نبود پست و مقامی داشته باشد.

مشکلات جوانان را در نظر داشت

حجة الاسلام علی محمدی: آیت الله تهرانی از اخلاص و تواضع درخور توجهی برخوردار بودند و به همین جهت نیز مردم شهر تهران ایشان را با جان و دل دوست می‌داشتند. غالب مباحثی که در جلسات اخلاقی این عالم مجاهد مطرح می‌گردید، حول محور مسائل و ضروریات مورد نیاز جامعه و مشکلات جوانان قرار می‌گرفت. آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی (ره) بحق از شاگردان برجسته و مورد وثوق حضرت امام (ره) بودند، که همواره چه در زمان حیات امام و پس از آن در خط ولایت ثابت قدم ماندند. ایشان فقیه، عارف، فیلسوف و معلم اخلاق بودند و کرسی درس خارجشان در تهران معروف بود.

عامه مردم از برکات وجودی اش متنعم می شدند

حجة الاسلام والمسلمین طائب: ایشان ازنظر علمی و فقهی ولایت ولی فقیه را پذیرفته و همچون انسانی متواضع و بی‌ادعا هم در زمان امام (ره) و هم در زمان مقام معظم رهبری تبعیت از ولی امر و رهبری را واجب می‌دانست. ایشان به دلیل اینکه تربیت یافته خاص محضر حضرت امام (ره) بود، از نظرعلمی و فقهی به مراتب بالایی رسیده و بسیاری از ویژگی‌ها و سجایای اخلاقی امام (ره) را سرمشق خود کرده بود. عمل کردن از روی وظیفه و تکلیف بدون توجه به امیال نفسانی خصیصه‌ای بود که ایشان از امام فرا گرفته بود، لذا بدون در نظر گرفتن جایگاه و شأن والای فقهی و علمی خود، بر اساس احساس تکلیف در بین عامه مردم بویژه جوانان حاضر شده و از برکات وجودی و علمش دیگران را متنعم می‌ساخت.

تمرکز بر تربیت جوانان داشت

آیت الله ضیاء الدین نجفی، تولیت مدرسه علمیه نبی اکرم صلی الله علیه و آله تهران: مرحوم حاج آقا مجتبی از نوادر روزگار و عالم متخلق به اخلاق اسلامی و موثر در هدایت نسل جوان جامعه بودند. ایشان به معنای واقعی کلمه روحانی، عالم، فقیه و متواضع بود و حضور مقام معظم رهبری در تشییع پیکر این عالم ربّانی و اقامه نماز بر ایشان کاشف از عظمت علمی و اخلاقی آن مرحوم است. بی‌تردید اثربخشی و تاثیر گذاری کلام نافذ ایشان در سطح جامعه ریشه در درجه والای اخلاص و بندگی ایشان داشت. یکی از ویژگی‌های بارز حضرت حاج آقا مجتبی تهرانی توجه به نسل جوان و تمرکز بر تربیت این قشر از جامعه بود که روحانیت معظم باید در این عرصه از ایشان الگو بگیر و راه او را ادامه دهند.

آیت‌الله تهرانی دردانه اخلاق شهر بود

حجت الاسلام محمدرضا زائری از شاگردان آیت الله تهرانی: این مرد الهی جامعیت دارد؛ هم تقریرات فقهی امام (ره) را نوشته و فقیه است و هم درس اصول فنی و محکمی دارد. هم در اخلاق صاحب سبک است و تفصیلی که در اخلاق داده سابقه ندارد. از یک طرف تمام تأکیدش بر عقلانیت و فکر و محکمات است و از طرف دیگر موقع روضه و ذکر مصیبت که می‌شود، چیزی از توسل محکمتر نمی‌بیند. شور را نفی نمی‌کند اما مأموریت خود را درترویج شعور می‌داند.

آیت الله تهرانی را دردانه اخلاق شهر می‌گفتند؛ سلوکی عاشورایی داشت و عروجی عاشورایی؛ روح شیدا و بی‌قرارش نیز در ایام عزای سالار شهیدان و در آستانه اربعین حسینی از خاکدان عالم فانی به ملکوت اعلی پیوست. حاج آقای ما معصوم نیست، بی‌تردید پیش از او فراوان بوده‌اند نسخه‌هایی مانند او که ما ندیده‌ایم، اما وقتی به او نگاه می‌کنیم تصویری از آنچه روایات برای مؤمن نقل کرده‌اند می‌بینیم، تصویری از آنچه برای اوصاف یک شاگرد امام صادق علیه السلام نوشته‌اند، تصویری از التزام به مکتب اهل بیت علیهم السلام در اندیشه و عمل. ما که امام خمینی (ره) را درست درک نکردیم و سهم ما از او تنها تماشای جمالش بود، از پشت پرده اشک و میان شعارهای مردمی حسینیه جماران، اما آنچه از او خوانده‌ایم و شنیده‌ایم در این مرد تماشا می‌کنیم.

وی پناهگاه فکری، معنوی و عاطی مردم بود

  حجت الاسلام مومنی در بیستمین یادوارۀ شهید علمدار که در شهر ساری برگزار شد سخنانی را خطاب به دولتمردان کشور بیان داشتند که در ادامه فیلم سخنان ایشان را آورده ایم:

بحث احترام به والدین، در دین ما خیلی مورد تأکید قرار گرفته و حتی احترام به والدین در کنار پرستش خدا ذکر شده است؛ با وجود این فرهنگ غنی؛ متأسفانه شاهد کم محبتی هایی نسبت به والدین، و تنها گذاشتن آنها در سنین پیری در کنج خانه ها، یا برده شدن آنها توسط فرزندان کم محبت به سرای سالمندان هستیم. بی تردید فراموشی یاد و نام خداوند در جامعه باعث فراموشی خیلی از فضایل اخلاقی از جمله احترام به والدین و رواج کم محبتی به ایشان که مضراتش به خود جامعه بر می گردد، می شود.

فرهنگ دینی خود را پاس داریم

 دین ما بر خانواده و احترام به بزرگتر، مخصوصاً والدین تأکید دارد. در آیاتی از آیات قرآن کریم راجع به احترام به والدین سخن به میان آمده است. در 4 جا از قرآن کریم، احسان به پدر و مادر در کنار توحید و یکتاپرستی ذکر شده است[1] و در آیاتی هم، تکریم و نیکی به پدر و مادر را از زبان پیامبران الهی نقل می کند[2]

 احترام به والدین در همه حال باید حفظ شود؛ حتی اگر کافر باشند (شاید در جامعه مسلمان ما پیدا نشود ولی در اروپا و آمریکا که اقبال به مسلمانی زیاد است از این موارد پیدا می شود) ولی اطاعت از آنها در کارهای ضد دینی به هیچ وجه قابل قبول نیست: «وَ إِنْ جاهَداکَ عَلى أَنْ تُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً[لقمان/15] اگر آنها به تو اصرار کنند که مشرک شوى، اطاعتشان مکن، ولى در زندگى دنیا به نیکى با آنها معاشرت نما»!

...

با وجودی که دین ما دستور داده که هوای والدین را داشته باشیم (والبته آنها هم باید وظایف خود را انجام دهند) ولی متأسفانه در صفحه های حوادث روزنامه ها، گاهی انسان عکس این قضیه را می خواند: «پدری در مشهد دور از خانواده تبدیل به اسکلت شد! جنازه پیرمرد 90 ساله و بازنشسته یک شرکت بزرگ که از فرزندانش در تهران جدا شده و تنها زندگی می کرد 7 ماه پس از مرگش کشف شد»

 کسی نمی داند انگیزه جدایی این پدر از فرزندانش چه بوده است؟ آیا با کم محبتی فرزندانش مواجه شده؟ آیا…؛ در هر صورت خوشا به حال فرزندانی که در پیری والدینشان، بیشتر مراقب آنان هستند تا شاهد این گونه حوادث نباشیم:«و پروردگارت فرمان داده: جز او را نپرستید! و به پدر و مادر نیكى كنید! هر گاه یكى از آن دو، یا هر دوى آنها، نزد تو به سن پیرى رسند، كمترین اهانتى به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.» [3]

 خدا نکند که فرزندان این مرد (پدر مشهدی) در سن پیری پدرشان قصد آزار و اذیت او را از طریق سهم خواهی مادی(چون پدرشان با مکنت بوده) داشته اند؛ خدا نکند که فرزندان این پدر مشهدی، عاق پدرشان شده باشند. پیامبر اسلام می فرماید:

«إِیَّاكُمْ  وَ عُقُوقَ  الْوَالِدَیْنِ؛ فَإِنَّ رِیحَ الْجَنَّةِ تُوجَدُ مِنْ مَسِیرَةِ أَلْفِ عَامٍ، وَ لَایَجِدُهَا عَاقٌّ[4] بترسید از این که: عاق پدر و مادر و مغضوب آنها شوید، زیرا بوى بهشت از هزار سال راه به مشام مى رسد، ولى هیچ گاه به کسانى که مورد خشم پدر و مادر هستند، نخواهد رسید.»

 بسیار دیده شده فرزندانی که به والدین خود بی احترامی کرده اند؛ فرزندان آنها هم احترام آنها را نگه نداشته اند (نفرین والدین که بدترین شکل عاق والدین است که بحث دیگریست.)

فراموشی آموزه های رحمانی، فراموشی خود

 این بی محبتی های بین فرزندان و والدین، یک پیام قابل تأمل دارد و آن اینکه در جامعه ای که خدا را فراموش کنند و دستورات او از جمله احترام و محبت به والدین را دست کم بگیرند؛ در حقیقت خود را فراموش می کنند:

«وَ لا تَكُونُوا كَالَّذینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْساهُمْ أَنْفُسَهُمْ [حشر/19] و مانند كسانى مباشید كه خدا را فراموش كردند، پس خدا هم آنان را دچار خود فراموشى كرد.»

 وقتی که کسی به عنوان فرزند، احترام والدینش را نگه ندارد و از محبت کردن به آنها دریغ ورزد؛ در حقیقت به فرزندانش اجازه می دهد که احترام او را نگه ندارند(تجربه هم بارها این را ثابت کرده).

 امام رضا (علیه السلام) درباره اثر نیکی به والدین می فرماید: «بَرُّوا آبَاءَكُمْ یَبَرَّكُمْ أَبْنَاوُكُمْ[5] به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.»

 وقتی که فرزندان یک خانواده با بدرفتاری با والدین، خود را از دعای آنان محروم می کنند؛ این یعنی فراموش کردن خود.

 پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) می فرماید: «دُعَاءُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ  كَدُعَاءِ النَّبِیِ  لِأُمَّتِه [6] همانگونه که دعای پیامبران در مورد امت خودشان مستجاب است، دعای پدران نیز در حق فرزندانشان مستجاب است.»

 قضیه بی محبتی بین فرزندان و والدین، با به وجود آمدن سرای سالمندان وارد مرحله جدیدی شد. فرزندانی که با کوچکترین ناملایمتی والدین پیرشان، آنها را به سرای سالمندان برده و بعد از آن هم سراغ چندانی از آنها نمی گیرند؛ اینها به فرزندان خودشان می آموزند که اینگونه رفتاری در حق آنها داشته باشند(البته در این شکی نیست که والدین نیز باید حال و روز فرزندان را درک کنند.)

 سخن آخر

احترام به والدین و داشتن محبت به آنان مورد تأکید قرآن کریم و روایات اسلامی است. هر گاه فرزندی خدای ناکرده نسبت به والدینش بی احترامی روا دارد؛ خود را در معرض بی احترامی فرزندانش قرار داده است؛ و این یعنی با بی اعتنایی به حکم خداوند و فراموشی احکامش (احترام به والدین) در واقع خود را بسمت فراموش شدن و مورد بی احترامی قرار گرفتن سوق داده است.  

خداوند همه ی ما را در اجرای دستورات خود از جمله احترام وَ به والدین کمک کند.

 پی نوشت ها:

 [1]. آیات 83 بقره و 36نساء و 151 انعام و 23 اسراء.

 [2]. آیات 41 ابراهیم و 28 نوح.

 [3]. آیه 23 اسراء.

 [4]. کلینی، الكافی (ط - دارالحدیث)، ج 4 ، 65

 [5]. الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا علیه السلام ، ص355.

 [6].  طبرسی، علی بن حسن، مشكاة الأنوار فی غرر الأخبار ، ص162.

سید حسین سیدی- کارشناس حوزه/ تبیان

دانلود نماهنگ زیبای گل نرجس با نوای استاد فرهمند و علی فانی،

گل نرگس آبروی دو عالم

خیالت کی می رود ز خیالم

جمالت جلوه الله

بیا جانا طی کنیم شب هجران

بیا مهدی با ترنم باران

سحاب رحمت الله

نگاهم کن من فدای نگاهت

صدایم کن من فدای صدایت

حلالم کن ای چکیده رحمت

سلاله عصمت تک سوار غریب

ما سر سپرده ایم به راه ولای تو

بی قیمت است جان من آقا فدای تو

در روضه ها به عشق شما گریه می کنم

عمریست خانه ام شده این روضه های تو

اصلا بگو که جان بسپر ، ای به روی چشم

هر کار می کنم ز برای رضای تو

این اضطراب ها همه از این گناه هاست

آرامش همیشگیم “کربلای تو”

من را شبیه کفتر صحنت بدان حسین

اذنی بده که من بپرم در هوای تو

اقا دوای درد مریضت شده حرم

مردیم در فراق حریم و سرای تو

دل را سپرده ایم به راه جنون دگر

سر را سپرده ایم به راه ولای تو

مهدی فرهادی