روش‌ها و شیوه‌هاى آموزش نماز در کودکان و نوجوانان، بر اصولى استوار است که به ذکر مهمترین آنها در این نوشتار پرداخته شده است:
۱ـ اصل فطرى بودن مسائل دینی.
۲ـ اصل اختیارى بودن مسائل دینی.
۳ـ اصل تدریجى بودن آموزش مسائل دینی.
۴ـ اصل اعتدال و میانه روى در آموزش مسائل دینى
۵ـ اصل تکرار و مداومت در آموزش مسائل دینى
۶ـ اصل آسانگیرى در آموزش مسائل دینی.
۷ـ اصل هماهنگى خانه، مدرسه و جامعه(مسجد، رسانه‌ها و…) در آموزش مسائل دینى.

اکنون به شرح و بررسى این روش‌ها و شیوه‌ها مى پردازیم:

۱ـ اصل فطرى بودن مسائل دینى

نیاز به پرستش و نیایش، یکى از نیازهاى اساسى و عمیق در عمق روان بشر است. در بررسى تاریخى، این موضوع ثابت شده که پرستش، جزیى از وجود و کشش فطرى انسان است. گاهى که میل و روح پرستش از سوى انبیاء در مسیر صحیحى قرار گرفته، به خدا پرستى ختم شده است. و گاهى بر اثر جهل، انحراف و لجاجت، موجودات و اشیاى گوناگون پرستش شده اند. طبق نص صریح دین اسلام، براى ما مسلّم و متقن است که میل به پرستش، نیایش، کمال طلبى، حقیقت جویى و… در کودک امرى فطرى و درونى است.
این موضوع را شواهد تاریخى ـ همچون: پرستش بت، خورشید و گاو و ساختن بهترین مکان‌ها براى معابد ـ و آیات و روایات تأیید می‌کند. خداوند تبارک و تعالى در قرآن مجید می‌فرماید:

«فأقم و جهک للدین حنیفاً فطرهَ الله التى فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله ذلک الدین القیم ولکن اکثر الناس لایعلمون»(روم / ۳۰)

(پس روى خود را با گرایش تمام به حق، به سوى این دین کن، با همان سرشتى که خدا مردم را بر آن سرشته است. در آفرینش خدا، تغییرى نیست. این است همان دین پایدار ولى بیشتر مردم نمی‌دانند).

ادامه »

 قال رسول اللّه صلى الله علیه و آله :

مَنْ حَفِظ مِنْ اُمَّتى اَرْبَعینَ حَدیثا مِمّا یَحْتاجُونَ اِلَیْهِ مِنْ أَمْرِ دینِهِمْ بَعَثَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقیامَهِ فَقیها عالِما. [۱]

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله فرمودند:

هر کسى از امّت من چهل حدیث در مورد مسائل دینى که مردم به آن نیاز دارند حفظ کند خداوند در روز قیامت او را فقیه و دانشمند بر انگیزد.

صرف نظر از مجموعه احتمالاتى که در معناى حفظ حدیث مطرح شده است [۲]یکى از شیوه هاى رایج در بین علماى پیشین این بوده است که از طریق تدوین مجموعه هاى چهل حدیث در زمینه موضوعات مختلف دینى که مردم بدان نیاز داشته اند به نشر معارف دین مى پرداختند.

این کار را علما و اندیشمندان اسلامى به عنوان مرزبانان فرهنگ اسلامى با هدف حفظ و تحکیم و ترویج احکام و تعالیم دینى انجام مى دادند. البته وجود روایات زیادى که در آنها به حفظ چهل حدیث سفارش شده است انگیزه اى بوده است که اغلب علما در کنار تمام کارهاى علمى و فکرى و فرهنگى خود، به تدوین مجموعه هاى چهل حدیث اهتمام بورزند تا از این طریق هم به انجام وظیفه خود یعنى ترویج فرهنگ اسلامى پرداخته باشند و هم به ثواب و فضیلتى که در این روایات وعده داده شده است نائل آیند.

متأسفانه به مرور زمان به موازات رواج پیدا کردن شیوه هاى جدید آموزشى و تبلیغات، مسأله تدوین چهل حدیث به فراموشى سپرده شد و یا حداقل از رونقى که پیش از این داشت افتاده است.

امّا به نظر مى رسد در شرایط کنونى یعنى کم شدن فرصت مطالعه افراد در نتیجه گسترش زندگى ماشینى تألیف مجموعه هاى چهل حدیث در موضوعات مورد نیاز، هنوز از کار آیى بیشترى برخوردار مى باشد.

از آنجا که در دروه غیبت توجه به مسأله امامت و آشنایى با ابعاد مختلف معارف امام زمان علیه السلام از اهمیت بسیار مهمى برخوردار است و از طرف دیگر راه شناخت درست این موضوع مراجعه به روایات پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و ائمه اطهارعلیه السّلام است، و به پاسداشت سال امام على علیه السلام که از طرف رهبر معظم انقلاب اسلامى با هدف تبیین هر چه بیشتر معارف و رهنمودهاى آن حضرت انجام گرفته است بر آن شدیم تا از طریق بررسى مجموعه فرمایشات حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بخشى از آن روایات را که ابعاد مختلف شخصیت حضرت صاحب الزمان علیه السلام و وقایع زندگى و ویژگی هاى یاران و دوران حکومت آن حضرت را مورد اشاره قرار داده است با ترتیب مناسب به صورت یک مجموعه چهل حدیث جهت استفاده علاقمندان تهیه و منتشر سازیم. امید آن که این تلاش ناچیز در حدّ خود به ترویج فرهنگ انتظار کمک نموده باشد.

ادامه »

دوستان نقش عمیقی در خلق و خوی انسان دارند. به قول شاعر پسر نوح با بدان بنشست که خاندان نبوتش گم شد.  

حسرت بزرگ اهل دوزخ در قیامت این است که چرا فلان جاهل را به دوستی برگزیده اند تا از یاد خدا بازشان دارد:

یا وَیْلَتی لَیْتَنی لَمْ اتَّخِذْ فُلاناً خَلیلًا لَقَدْ اضَلَّنی عَنِ الذِّکْرِ...ای وای بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم. او مرا از یاد آوری (حق) گمراه ساخت…آیه 28 سوره فرقان

پیامبر خدا(ص) فرموده:  

در حدیثی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله تا آنجا به این مسأله اهمّیّت داده شده که می فرماید:

«الْمَرءُ عَلی دینِ خَلیلِهِ وَقَرینِهِ انسان بر همان دینی است که دوست و رفیقش از آن پیروی می کند» اصول کافی، جلد 2، ص 375

امام علیّ بن ابی طالب علیه السلام می فرماید:

«مُجالَسَهُ الْاخْیارِ تَلْحَقُ الْاشْرارَ بِالْاخْیارِ وَمُجالَسَهُ الْابْرارِ لِلْفُجَّارِ تَلْحَقُ الْابْرارَ بِالْفُجَّارِ؛ همنشینی با خوبان، بدان را به خوبان ملحق می کند؛ و همنشینی نیکان با بدان، نیکان را به بدان ملحق می سازد» کتاب صفات الشّیعه صدوق (طبق نقل بحار، ج 71، ص 197).

در حدیثی دیگر از ایشان آمده است:

«عَمارَهُ الْقُلُوبِ فی مُعاشَرَهِ ذَوِی الْعُقُولِ؛ آبادی دلها در معاشرت با صاحبان عقل و خرد است» غرر الحکم

حکایت سعدی در این باره شنیدنی است:

گِلی خوشبوی در حمام روزی

 رسید از دست محبوبی به دستم

 بدو گفتم که مشکی یا عبیری

که از بوی دل آویز تو مستم

 بگفتا من گِلی ناچیز بودم

و لیکن مدّتی با گُل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد

 وگرنه من همان خاکم که هستم

موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت

مطالعه سرگذشت جاماندگان بزرگ کربلا نشان می دهد بسیاری از آنها حرکت امام حسین علیه السلام را با نگاه خودشان سنجیدند. برخی امام را از رفتن به کربلا بر حذر داشتند. برخی تلاش کردند برای ایشان از حاکمان ستم پیشه امان نامه بگیرند. دیگران راهکاری برای گریز از جنگ، پیش پای امام حسین علیه السلام گذاشتند. برخی نیز نصیحت گونه، بی وفایی کوفیان را به امام یاد آوری نمودند. گویا حجت خدا نمی داند آنچه را ایشان می دانند. یا در کار خود وامانده است و نیاز به هدایت ایشان دارد.

اما یاران امام حسین علیه السلام در کربلا چنین نبودند. آنها به مرتبه ای از بلوغ عقل و عشق رسیده بودند که سراسر وجودشان در اطاعت ولی الله بود. خواست و اراده شان در اراده امام فانی

شده بود. در زیارت اربعین به امام حسین علیه السلام عرضه می داریم: 

«قَلْبِی‏ لِقَلْبِكُمْ‏ سِلْمٌ‏ وَ أَمْرِی لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی‏ لَكُمْ‏ مُعَدَّةٌ» قلب من تسلیم قلب شماست و کار من تابع فرمان شماست و یاری من برای شما آماده است. یعنی تبعیت و تسلیم دل، مقدمه نصرت و یاری امام است. افرادی که دلهایشان تسلیم نبود در نقطه ای از مسیر، راه خودشان را از امام حسین علیه السلام جدا نمودند. برخی در مدینه جا ماندند. برخی دیگر در میانه راه کربلا و عده ای در شب عاشورا بازگشتند. و کسی هم بود که تا ظهر عاشورا در رکاب امام حسین علیه السلام جنگید اما شهادت در راه امام را تاب نیاورد و از صحنه گریخت. 

ضحاک بن عبدالله مشرقی

ضحاک در میانه راه کربلا با امام ملاقات نمود و پس از گفتگوی کوتاهی با کاروان حسینی همراه شد. روز عاشورا شجاعانه در رکاب امام  جنگید؛ تا آنجا که امام علیه السلام در حق او دعافرمودند:

 «سست نگردی، دستت بریده مباد. خداوند از اهل بیت رسول صلی الله علیه و آله ، بهترین پاداش‌ها را به تو ارزانی دارد.»[1].

نماز ظهر را هم با امام به جای آورد. اما هنگامی که پیکر یاران امام حسین علیه السلام را بر زمین دید. خدمت امام حسین علیه السلام آمد و گفت: «ای فرزند رسول خدا! به خاطر دارید که بین من و شما چه شرطی بود؟

 آقا جان من  فردی عیالوارم و به مردم مقروض هستم. قرارمان این بود فقط تا آنجا بجنگم که یاوری برایتان باقی مانده باشد و بتوانم از شما دفاع کنم. اینک یاوری برای شما نمانده و جنگیدن من برای شما سودی ندارد» [2]

حضرت فرمود: «آری، من بیعت خود را از تو برداشتم ولی تو چگونه می‌توانی از بین سپاه دشمن فرار کنی؟

ضحاک گفت: من اسب خود را در خیمه‌ای پنهان کرده‌ام و به همین جهت بود که پیاده می‌جنگیدم»

ضحاک سوار بر اسب شد و از صحنه نبرد گریخت. 

پیام نرم افزار باد صبا

از یاران و شیعیان علی علیه السلام بود. همواره یاریگر امام خود بود مگر در جنگ جمل که دچار تردید شد پس از علی در سخت‌ترین شرایط در حلقه‌ی اول یاران امام حسن علیه السلام بود مگر در جریان صلح که دچار تردید شد، بر امام علیه السلام اعتراض آورد. سپس امام حسین علیه السلام را پیشوای خود خواند و از او پیروی نمود مگر در کربلا که تردید کرد و از قافله جاماند. سپس توبه کرد اما قافله رفته بود.

موسسه اهل بیت علیهم السلام

پیامبر صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله:

 اَلصَّلاةُ مِن شَرائِعِ الدّینِ وَ فی‌ها مَرضاةُ الرَّبِّ عَزَّوَجَلَّ وَ هِىَ مِنهاجُ النبیاءِ وَ لِلمُصَلّى حُبُّ المَلائِکَةِ وَ هُدىً و ایمانٌ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ بَرَکَةٌ فِى الرِّزقِ.

نماز، از آیین‏هاى دین است و رضاى پروردگار، در آن است؛ و آن راه پیامبران است.

براى نمازگزار، محبت فرشتگان، هدایت، ایمان، نور معرفت و برکت در روزى است.

سروده «حسن لطفی» :

بویِ سيبِ حرم از سمتِ سحر می‌آيد
قطعِ اين فاصله از دستِ تو بر می‌آيد

روز و شب كارِ شما گريه شده می‌دانم
باز از دامنتان بویِ جگر می‌آيد

كاشكی قدر بدانيم جوانی‌ها را
زود بر شاخه در اين فصل ثمر می‌آيد

تا نشستيم در اين حلقه سرِ مجلسمان
مادرت دست شكسته به كمر می‌آيد

روزها سايه نشينِ قَدمش خورشيد است
هركه در سايه‌ی اين بيرق اگر می‌آيد

میرسد جمعه‌ای و پيشِ تو دَم می‌گيريم
عاقبت غُربتِ اين جمع به سر می‌آيد

تا كه آبی بزند بر لبِ لب تشنه‌ی ما
مادرِ سينه زنان زود زِ در می‌آيد

كفنم پيرهنِ مشكیِ من كاش شود
رنگِ مشكی به كفن هم چقدر می‌آيد

علت اول دیوانگی ماست حسین
باز از مستیِ ديوانه خبر می‌آيد

امام على علیه السلام:

وَ لَو ضَرَبتَ فى مَذاهِبِ فِکرِکَ لِتَبلُغَ غایاتِهِ ما دَلَّتکَ الدَّلالَةُ إِلاّ عَلى أَنَّ فاطِرَ النَّملَةِ هُوَ فاطِرُ النَّخلَةِ لِدَقیقِ تَفصیلِ کُلِّ شَى ءٍ و َغامِضِ اختِلافِ کُلِّ حَىٍّ وَ مَا الجَلیلُ وَ اللَّطیفُ وَ الثَّقیلُ و َالخَفیفُ و َالقَوىُّ وَ الضَّعیفُ فى خَلقِهِ إِلاّ سَواءً.

اگر راههاى اندیشه ات را در نوردى تا به پایانه هاى آن رسى، هیچ دلیلى تو را جز به این رهنمون نشود

که آفریننده مورچه همان آفریننده درخت خرما است و این به سبب دقت و ظرافتى است که جداسازى هر

چیزى از چیز دیگر و پیچیدگى و تنوعى است که در هر موجود زنده اى به کار رفته است موجودات بزرگ و

کوچک، سنگین و سبک و نیرومند و ناتوان، همگى در آفرینش براى خداوند یکسانند.

روزی سه بار موذن، اذان را سر می‌دهد، اما به دلیل تکرار این کار، توجهمان نسبت به آن کم شده است. در گذشته بسیاری از کاسبان مقابل مغازه شان و برخی حتی در منزل خود، نوای اذان سر می‌دادند و این کار به سنتی در میان مسلمانان تبدیل شده بود. متاسفانه گفتن اذان این روز‌ها بسیار کمرنگ شده است؛ این در حالی است که در روایات اذان و موذن جایگاه بسیار بالایی دارند.

 حجت الاسلام و المسلمین احسان بی آزار تهرانی، کارشناس مذهبی :

بی آزار تهرانی در خصوص اهمیت اذان و اقامه و استجابت دعا در زمان اذان و اقامه گفت: موضوع اذان و اقامه آنقدر اهمیت دارد که انسان‌ها را پیوند به ملکوت می‌دهد. به این معنا که خداوند به واسطه نماز ملائکه را متوجه انسان‌ها می‌کند. ما در هنگام خواندن نماز، به هیچ وجه و در هیچ شرایطی اجازه شکستن نماز را نداریم، مگر اینکه قبل از رکوع یادمان بیفتد که اذان و اقامه را پیش از نماز قرائت نکردیم. این موضوع نشان از اهمیت اذان دارد.

وی افزود: در بیان اهمیت اذان، همین بس که اصل شعائر اسلام است. پیامبر اکرم (ص) که خاتم انبیاء است، زمانی که زمان اذان فرا می‌رسید، خطاب به بلال حبشی فرمودند، بلال اذان بگو که راحتی وجودمان را فرا بگیرد. این سخن رسول اکرم (ص) گویای آن است که اذان نه تنها بیان شعائر اسلام است بلکه نخستین تاثیر آن در هنگام خواندنش راحتی جان آدمی است.

ادامه »