قرآن کریم، کلید واژه هایی دارد که به وسیله آن معنا و مفاهیمش را بیان می کند. کلید واژه هایی که تأثیر گزار هستند. در این بین کلمات فراوانی در قرآن هستند که بار ها تکرار شدند و این نشان از اهمیت آن ها دارد. 

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا بِرَسُولِهِ یؤْتِکمْ کفْلَینِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ یجْعَلْ لَکمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ وَ یغْفِرْ لَکمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ [1]

 ای کسانی که ایمان آورده اید! از خداوند پروا کنید و به پیامبرش ایمان آورید تا از رحمت خود، دو بهره به شما عطا کند و برای شما نوری قرار دهد که به وسیله آن (در دنیا و آخرت) راه را طی کنید، و گناهان شما را ببخشد و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است.

نکته ها:

مخاطب این آیه می تواند مسیحیان آیه قبل باشد تا حق ترک دنیا و رهبانیت را ادا کنند و بعد از حضرت عیسی علیه السلام به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ایمان آورند تا هم اجر ایمان به مسیح علیه السلام را داشته باشند و هم پاداش ایمان به محمّد صلی الله علیه و آله را. در حدیثی از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می خوانیم:

 آن مسیحیانی که به من ایمان آوردند، حق رهبانیت را ادا کردند. [2]

 البتّه می توان آیه را مستقل از آیه قبل معنا کرد که مقصود آن باشد که مسلمانان، ایمان خود به خدا و رسول را تعمیق بخشند.

 ممکن است مقصود از «کفْلَینِ مِنْ رَحْمَتِهِ»، یکی نور باطنی و یکی دیگر مغفرت الهی باشد که در ادامه آیه آمده است.

پیام ها:

 1- لازمه ایمان به خدا، تقوا و پرهیزکاری است. «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ»

 2- همواره باید ایمان خود را عمیق تر کنیم. آمَنُوا. . . آمَنُوا

 3- هر یک از ایمان وتقوا سهمی از رحمت است. آمَنُوا اتَّقُوا. . . کفْلَینِ مِنْ رَحْمَتِهِ

 4- مؤمن متّقی، هرگز در بن بست قرار نمی گیرد. آمَنُوا اتَّقُوا. . . یجْعَلْ لَکمْ نُوراً. . .

 5- مؤمن، معصوم از گناه نیست، ولی متّقی است و با سپر تقوا به میدان می آید.

 لذا خداوند خطاهای او را می بخشد. اتَّقُوا اللَّهَ. . . یغْفِرْ لَکمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ

 6- در دریافت الطاف الهی، سنّ و نژاد و قبیله و ادعا ملاک نیست، ایمان و تقوا ملاک است. اتَّقُوا اللَّهَ وَ آمِنُوا. . . یؤْتِکمْ کفْلَینِ مِنْ رَحْمَتِهِ [3]

پی نوشت ها

 [1] سوره حديد، آيه 28

 [2] تفسير مجمع البيان.

 [3] محسن قرائتى، تفسير نور، 10جلد، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن - تهران، چاپ: 4، 1389.

تفسیر نور؛ ج 9؛ ص492؛تفسير نمونه، ج‏23، ص: 392

دوست دارید بدانید که آیا در قیامت از پل صراط مستقیم رد می‌شوید یا نه؟ اگر اندکی حوصله به خرج دهید و این سیاهه را تا آخر همراهی کنید، شاقول و شاخصی به دستتان خواهد داد که می توانید از همین اکنون و قبل از برپایی قیامت، دریابید که آیا آخرالامر، اهل نجات خواهید بود یا خیر؟!

طبق کریمه 71 سوره مریم، بدون ذره‌ای تردید، همه بندگان حتی اهل تقوا که مصداق کامل وفرد اتمّ‌شان، پیامبران الهی هستند، در قیامت وارد جهنم می‌شوند!

ولی در نهایت خداوند، متقین را نجات می‌دهد؛

وَإِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَىٰ رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِیًّا*ثُمَّ نُنَجِّی الَّذِینَ اتَّقَوا…

ادامه »

نام مبارک حضرت موسی علیه السلام 126 بار در 36 سوره قرآن آمده است؛ از این رو می توان گفت قرآن توجه و عنایت ویژه ای به زندگی حضرت موسی علیه السلام دارد.

موجودات در امور خویش همواره نیازمند توجه خداوند می‌باشند، از جمله آن امور رزق و روزی است البته خداوند حکیم در نظام هوشمندانه و حکیمانه خود رزق و روزی هر شخص و هر موجودی را بدون تغییر در جای خود مشخص و معین کرده است.

خداوند متعال در قرآن می‌فرماید:

وَمَا مِن دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّـهِ رِزْقُهَا ^هود/6

هیچ جنبنده‌ای در زمین نیست مگر اینکه روزی آن بر عهده خداست

حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرحوم حاج شیخ میرزا حسین جمالی نقل می کند: در ایام جوانی به همراه چند نفر از دوستان کوهنوردی رفته بودیم ، وقتی که خواستم کتری آب جوش را برداشته و چای درست کنم، دستم به سنگ زیر کتری خورد، یکی از سنگ‌های زیر کتری سرد بود ولی سنگ‌های دیگر خیلی داغ بودند، تعجب کردم! سایر رفقا را صدا زدم. جمع شدند و سنگ را دیدند، همه متعجب شده بودند لذا سنگ را شکستیم، وقتی سنگ شکافته شد مشاهده کردیم یک کرم در میان این سنگ با مقدار کمی خاک که غذای او بود، زندگی می‌کند و به این وسیله، خدا روزی او را می‌دهد و آتش را برای او سرد می‌کند.

آن خدایی که از کرم میان سنگ در کنار آتش غافل نیست آیا از ما غافل است و روزی ما را نمی‌دهد؟! _{با اقتباس و ویراست از کتاب کرامات معنوی}

به اعماق دریا و در بطن سنگ دهد روزی کرم را بی درنگ

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَکـونُوا کالَّذِینَ آذَوْا مُوسی فَبَرَّأَهُ اللَّهُ مِمَّا قالُوا وَ کانَ عِنْدَ اللَّهِ وَجِیهاً[1]

ای کسانی که ایمان آورده اید!

مانند کسانی نباشید که موسی را آزار دادند،

پس خداوند او را از آنچه(درباره اش به افترا) می گفتند، تبرئه فرمود و او نزد خداوند آبرومند بود.

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیطانِ وَ مَنْ یتَّبِعْ خُطُواتِ الشَّیطانِ فَإِنَّهُ یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ وَ لَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیکمْ وَ رَحْمَتُهُ ما زَکی مِنْکمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَداً وَ لکنَّ اللَّهَ یزَکی مَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ [1]

 ای کسانی که ایمان آورده اید! گام های شیطان را پیروی نکنید و هرکس پیرو گام های شیطان شود، همانا که او به فحشا و منکر فرمان می دهد. و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، هرگز هیچ یک از شما پاک نمی شد. ولی خداوند هر کس را بخواهد، پاک می سازد و خدا شنوا و داناست.

نکته ها

 در آیات 14، 20 و 21 سه بار سخن از فضل و رحمت خداوند آمده است تا بگوید اگر لطف او نبود، معلوم نبود وضع شما چگونه باشد! «خُطُواتِ» جمع «خطوة» به معنای گام است. قرآن در مورد نحوۀ منحرف کردن شیطان، عبارتِ «خطوات الشیطان» را به کار برده است تا بگوید: شیطان، گام به گام انسان را به سوی انجام گناهان می کشاند. در قرآن چند مرتبه از «خُطُواتِ الشَّیطانِ» سخن به میان آمده است؛ یک جا می فرماید: «ادْخُلُوا فِی السِّلْمِ کافَّةً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیطانِ»[2] همگی در صلح و آشتی درآیید و از گام های شیطان پیروی نکنید. و در جای دیگر می فرماید: «کلُوا مِمَّا فِی الْأَرْضِ حَلالًا طَیباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیطانِ»[3] از چیزهای حلال و دلپسند بخورید و مواظب گام های شیطان باشید و از آن پیروی نکنید. در این آیه نیز پیرامون اشاعۀ فحشا نسبت به مؤمنین می فرماید: از گام های شیطان پیروی نکنید. نمونه گام های شیطان عبارت است از: دوستی با افراد فاسد، شرکت در مجالس آنان، ارتکاب گناهان کوچک، و پس از آن گناهان بزرگ و در نهایت قساوت قلب و بدعاقبتی و پایانی شوم.

پیام ها

 1- به ایمان خود مغرور نشویم، توجّه به هشدارهای پی در پی لازم است. «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا»

 2- شیطان برای گمراه کردن مؤمنان، تلاش می کند. «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیطانِ»

 3- سیاست شیطان، نفوذ تدریجی و گام به گام است. «خُطُواتِ الشَّیطانِ» (از همان گام اوّل مواظب باشیم). لا تَتّبعوا خُطوات الشیطان»

 5- با مردم مستدل سخن بگوییم. خداوند که می فرماید: از شیطان پیروی نکنید، دلیل آن را ذکر می کند: زیرا او به گناه فرمان می دهد. فَإِنَّهُ یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ…

 6- شیطان در آغاز وسوسه می کند و به هرکس از وسوسه او پیروی کند فرمان می دهد. وَ مَنْ یتَّبِعْ خُطُواتِ…فَإِنَّهُ یأْمُرُ…

 7- کار شیطان، با نماز در تضادّ است. شیطان به انسان دستور گناه می دهد، «فَإِنَّهُ یأْمُرُ بِالْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ» (امّا نماز انسان را از گناه باز می دارد. إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکرِ[4])

 8- تزکیه، بدون توفیق الهی امکان ندارد. وَ لَوْ لا…ما زَکی…

 9- انسان، همواره به لطف خداوند نیاز دارد. (تکرار جمله «لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ» در این آیه و آیات قبل)

 10- در مسیر زندگی انسان، فریب و فحشا وجود دارد، ولی راه توبه و نجات نیز باز است. «وَ لَوْ لا فَضْلُ اللَّهِ»

 11- حتّی اولیای خدا به توفیق الهی نیاز دارند. «ما زَکی مِنْکمْ مِنْ أَحَدٍ»

 12- خداوند حکیم، به مقدار لیاقت و ظرفیت افراد، خیر و سعادت نازل می کند. «یزَکی مَنْ یشاءُ»

 13- علم به اینکه خدا همه چیز را می بیند و می شنود، بهترین عامل بازدارنده از فحشا و منکرات است. «وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ»[5]

پی نوشت ها

[1] سوره نور، آیه 21

 [2] بقره، 208.

 [3]  بقره، 168.

 [4]  عنكبوت، 45.

 [5] محسن قرائتى، تفسير نور، 10جلد، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن - تهران، چاپ: 4، 1389.

منبع : تفسیر نور، ج 6، ص159-تفسير نمونه، ج‏14، ص410

اقامۀ عزا چند رکن دارد، رکن اولش روضه خوانی است، روضه خوانی یعنی ذکر مصیبت، ذکر مصیبت از نظر تعریف فنی بیان قطعه ای از زندگی شخصی است که کیفیت مردن آن طرف را بیان می کند، به این می گویند مقتل. 

روضه خوانی در خود قرآن هست یعنی خود خداوند روضه خوانده است.

خداوند در سورۀ مبارکۀ بروج روضۀ یک عده اهل ایمان را خوانده است، از آیۀ 4 این سوره آمده است مرگ بر اصحاب اُخدود، کسانی که خندق هایی را حفر کردند و در آن آتش قرار دادند و در کنارش نشستند و شروع کردند به نگاه کردن، بلایی که سر اهل ایمان آوردند را نگاه می کردند، اهل ایمان را یک به یک در خندق های پر از آتش می انداختند و این اصحاب اُخدود با اصحاب ایمان هیچ مشکلی نداشتند مگر در ایمانشان که چرا شما مؤمن هستید؟