خواندن نماز صبح در اول وقت، شاید از نمازهای دیگر مشکل تر باشد؛ لذت خواب در ابتدای راه سخت است ولی نماز گزار می تواند با کمی تمرین و ممارست از منافع سحر و صبح بهره مند شود و از فیض نماز اول وقت (بالاخص نماز صبح) بی نصیب نماند.

نماز در حقیقت فرصتی است تا انسان با خدای خویش صحبت کند و این توفیقی است که از جانب حضرت دوست، نصیب بندگانش می شود تا بتوانند در طول شبانه روز دقایقی را با معبود خویش به مناجات بپردازند؛(طه، ۱۴) لذا درخواست پیامبران و اولیای الهی همواره از خداوند متعال این بود که پروردگارا ما را توفیق ده تا در زمره نمازگزاران باشیم.قرآن کریم از زبان حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام) چنین نقل می کند:

رَبِّ اجْعَلْنی مقیمَ الصَّلاهِ وَ مِنْ ذرِّیَّتی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دعاءِ(ابراهیم، ۴۰)؛

«پروردگارا، مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نیز چنین فرما)، پروردگارا دعاى مرا بپذیر».

این مسئله آن قدر برای حضرت ابراهیم (علیه السلام) اهمیت دارد که بعد از درخواست از خدا، دوباره می فرماید این درخواست مرا اجابت کن.

در جایی دیگر خداوند ویژگی منافقان را تنبلی در نماز می داند:

إِنَّ الْمنَافِقِینَ یخَادِعونَ اللَّهَ وَهوَ خَادِعهمْ وَإِذَا قَاموا إِلَى الصَّلاَهِ قَاموا کسَالَى یرَاءونَ النَّاسَ وَلاَ یَذْکرونَ اللَّهَ إِلاَّ قَلِیلاً (نساء:۱۴۲)؛

«همانا منافقان، خدا را فریب می دهند در حالی که خداوند،آنان را فریب می دهد و هنگامی که برای نماز بر می خیزند با سستی و تنبلی و برای نشان دادن مردم، نماز می خوانند و خدا را فقط اندکی یاد می کنند».

در این میان توجه به نماز صبح در آیات و روایات نیز مشاهده می شود؛ چنانچه قرآن کریم می فرماید: «أَقِمِ الصّلاهَ لِدلوکِ الشّمْسِ إِلى غَسَقِ اللّیْلِ وَ قرْآنَ الْفَجْرِ إِنّ قرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهودًا»؛ ( اسراء، ۷۸ ) «نماز را از زوال خورشید، تا نهایت تاریکی شب، (نیمه شب) بر پادار و همچنین قرآن فجر (نماز صبح) را چرا که قرآن فجر، مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است».

حال در این میان این سؤال پیش می آید که برای اینکه صبح برای نماز بتوانیم راحت بلند شویم و این فریضه به بهترین شکل انجام شود چه کنیم؟

ادامه »

نماز موجب نزدیکی هر پرهیزکاری به خداوند است

نماز، بالاترین ذکر و ستایش نزد خدا و زیباترین جلوه عبودیت الهی است.

نماز، ستون دین، تجلی احساس عشق در پیشگاه خدا و بال پرواز به سوی خدای بی نیاز است.

پیامبر فرمود:

«هر چیزی چهره ای دارد و چهره دین شما نماز است.»

و در جایی دیگر می فرماید:

«نماز، رحمت الهی را فرود می آورد».

نماز به عنوان «ذِکرُ اللّه اکبر»، برای تداوم یاد خدا و ارتباط عمیق و پیوسته با معبود است که از جانب خداوند پنج مرتبه در شبانه روز واجب شده و این خود، توفیق الهی برای تقرب بیشتر معنوی به خدا و آراستگی به یاد و ذکر اوست. علی علیه السلام می فرماید: «نماز، موجب تقرب هر پرهیزکاری به خداست».

نماز، ذکر واجب زبانی و موجب ایجاد ذکر قلبی است. چنان که خداوند می فرماید: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری؛ نماز را به یاد من به پا دار». همانا نور، ذکر (نماز) است. امام صادق علیه السلام نیز در این باره فرمود: «یاد و ذکر واقعی خدا در نماز، هزار برابرِ عمل ثواب دارد.» بیشتر افراد در حال نماز، فکرشان پراکنده و مشغول است. آنان از روح و ثمره نماز، یعنی ذکر واقعی و یاد قلبی خدا بی بهره اند. این امر، نتیجه همه غفلت هایی است که در زندگی دارند و تمام فکرشان را صرف این دنیا می کنند. از علی علیه السلام در این باره سخنی هست که: «همانا هنگامی که انسان در نماز است، پس به درستی که وجودش، لباسش و هر چه که در پیرامون اوست، ذکر خدا می گویند.» از این حیث که نماز با ذکر و یاد خدا شروع می شود و با نام، یاد و تسبیح خدا و نوافل خاتمه می یابد، اهمیت ویژه ای نسبت به دیگر ذکرها دارد.

به درگاه یزدان خود خوان نماز
که دارد ز فحشا و از زشت باز

همانا که ذکر یگانه خدا
بود برتر از حد فکر شما

که همواره آگه بود کردگار
به هر چه نمایید در فعل و کار

ذکر خداوند ثمره های اعجاب آور و با شکوهی دارد که هر یک از آنها بر سازندگی روحی و اخلاقی انسان تأثیر بسزایی دارد و یکی از آنها روشنی دل هاست.

هيچ شريعت و دينى، از نماز جدا نبوده، گرچه صورت ظاهرى آن، تفاوت داشته است. زرتشتيان، پنج نماز دارند كه در هنگام طلوع آفتاب و ظهر و عصر و اوّل شب و هنگام خواب، بپا مى‌دارند. يهوديان در ساعت سوم …

آیا نماز از اول خلقت بر انسان واجب بوده یا فقط مختص مسلمانان است؟

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در روایتی که در امالى صدوق، ص 641 آمده، فرمودند:

«الصلاة عمود الدِّين … فَان قُبِلَت قُبِلَ ما سواها و ان رُدَّت رُدَّ ما سواها

نماز پايه دين است كه اگر مقبول درگاه الهى قرار گيرد، ساير حسنات و اعمال انسان نيز پذيرفته است و اگر مقبول واقع نشود همه حسنات و اعمال ديگر مردود است» که بر این اساس، نوشتار ذیل در بخش ها و شماره های گوناگون با عنوان «حقیقت نماز» تقدیم حضور علاقمندان خواهد شد.

* تاريخچه پيدايش نماز

نماز از چه زمانى به وجود آمد؟ آيا از اول خلقت بر انسان واجب بوده يا تنها مسلمانان مأمور به آن بوده‌اند، اگر وجود داشته كيفيت وكميت آن چگونه بوده است؟

يكى از چيزهايى كه همه پيامبران الهى به آن دعوت مى‌كردند «پرستش خداوند» است. قرآن كريم از زبان پيامبران نقل مى‌كند كه به امّت‌هايشان مى‌گفتند: اعبدوا الله/ خدا را پرستش كنيد (مائده، آيه72 و 117؛ اعراف، آيه59 و 65 و 73 و 85؛ هود، آيه50 و 61 و 84 و…). اصل عبادت و پرستش خداوند در همه شريعت‌هاى الهى وجود داشته؛ ولى شكل و كيفيت آن متفاوت بود.

از قرآن‌كريم استفاده مى‌شود كه ‌نماز در امّت‌هاى پيشين هم بوده است؛ همه پيامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم نماز مى خواندند؛ اما از چگونگى آن اطلاع دقيقى در دست نيست.

خداوند متعال خطاب به حضرت موسى(عليه السلام)مى‌فرمايد:

«إنّنى أنا اللَّه لآ إلـهَ إلاّ أنا فاعبدنى و أقم الصّلوة لذكرى

من «الله» هستم، معبودى جز من نيست؛ مرا بپرست و نماز را براى ياد من بر پادار».

هم‌چنين قرآن كريم به نقل از حضرت عيسى(عليه السلام) مى‌فرمايد:

و جعلنِى مبارَكًا أينَ ما كُنتُ و أوصَنى بالصّلوة و الزَّكوة مادُمتُ حيًّا

و مرا وجودى پر بركت قرار داده، در هر كجا باشم و [خداوند] مرا به نماز و زكات توصيه كرده مادامى كه زنده‌ام.

از اين آيات شريف روشن مى‌شود كه نماز در مكتب دو پيامبر بزرگ الهى ـ موسى و عيسى(عليهما السلام) ـ وجود داشته همان‌گونه كه در مكتب ديگر پيامبران بوده است، چنان‌كه درباره حضرت شعيب(عليه السلام) آمده است:

قالوا يـشعيب أصلوتكَ تأمرك أن نَّترك ما يعبد ءابآؤنآ

 گفتند: اى شعيب! آيا نمازت به تو دستور مى‌دهد كه آنچه را پدرانمان مى‌پرستيدند، ترك كنيم… . و نيز از زبان حضرت اسماعيل، مى‌فرمايد:

وَ‌كَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَوةِ وَ‌الزَّكَوةِ وَ‌كَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا/ او همواره خانواده خود را به نماز و زكات دعوت مى‌كرد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود.

بنابراين هيچ شريعت و دينى، از نماز جدا نبوده، گرچه صورت ظاهرى آن، تفاوت داشته است. زرتشتيان، پنج نماز دارند كه در هنگام طلوع آفتاب و ظهر و عصر و اوّل شب و هنگام خواب، بپا مى‌دارند. يهوديان در ساعت سوم و ششم و نهم روز و اوّل و آخر شب و هنگام تناول غذا، دعاهايى دارند. مسيحيان، روز يك‌شنبه و برخى روز شنبه در كليسا جلسه دعاى دسته‌جمعى تشكيل مى‌دهند.

اما بايد توجه داشت كه آنچه امروزه، پيروان حضرت موسى(عليه السلام)(يهوديان) و پيروان حضرت عيسى(عليه السلام)(مسيحيان) به عنوان نيايش در كليسا و كنيسه به جاى مى‌آورند، با مناسكى كه به وسيله اين پيامبران الهى آورده شده بود، بسيار متفاوت است؛ زيرا آيين و كتاب‌هاى آسمانى اين دو پيامبر الهى دچار تحريف و دست‌خوش انحرافات پيروان آنها شده است. در واقع نماز فعلى يهوديان و مسيحيان به دعا، نزديك‌تر است تا به مجموعه‌اى از اعمال.

از اين‌رو كيفيت و كميت نماز در شريعت اسلام با شرايع پيشين متفاوت است، لكن در بيشتر آن آيين‌ها، سجده‌جزئى از اين عبادت محسوب مى‌شود.

علاوه بر تشريع نماز در اديان الهى، بت‌پرستان نيز در برابر بت‌هايشان، وِردهايى مى‌خوانده‌اند. اعراب جاهلى هم در مقابل كعبه مى‌ايستادند و باكف‌زدن و صوت‌كشيدن اظهار عبادت مى‌كردند:

وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَآءً وَتَصْدِيَةً

و نماز و دعاى آنان نزد آن خانه جز سوت كشيدن و كف زدن نيست.

پرسمان قرآني نماز/ مركز فرهنگ و معارف قرآن

فایل صوتی استاد پناهیان:

راهی ساده برای لذت بردن از نماز و مناجات

خدایا،کاری کن که من خوبی را دوست داشته باشم

و از بدی و گناه بدم بیاید.

حجت الاسلام قرائتی:

هیچ چیز جای نماز را نمیگیرد

دعای اللهم انی اسالک موجبات رحمتک (مفاتیح الجنان)

از جمله تعقیبات نماز مغرب، دعای زیر در مفاتیح ذکر گردیده است

دُعَاءٌ آخَرُ نافله المغرب

دانلود فایل mp3 دعای اَللهُمَّ اِنِّی اَساَلُکَ مُوجِبَاتِ رَحمَتِک (304.05 KB)

اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِكَ وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِكَ وَ النَّجَاةَ مِنَ النَّارِ وَ مِنْ كُلِّ بَلِيَّةٍ

اى خدا از تو درخواست مى ‏كنم آنچه را كه موجب حتمى رحمت و مغفرت توست و نجات از آتش دوزخ و هر بليه و عذاب را

وَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَ الرِّضْوَانَ (الرِّضْوَانِ) فِي دَارِ السَّلاَمِ وَ جِوَارَ (جِوَارِ) نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ آلِهِ السَّلاَمُ‏

وصول به بهشت را و رضا و خوشنودى تو را در منزلگاه سلامت در جوار پيغمبر تو حضرت محمد كه سلام بر او و آل او باد

اللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنْكَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَ أَتُوبُ إِلَيْكَ‏

اى خدا هر نعمت به ما بندگان رسد همه از جانب توست خدايى جز تو نيست از تو آمرزش مى ‏طلبم و بسوى تو از گناه خود باز مى ‏گردم.

ثُمَّ تَقُولُ (مصباح المتهجد)

اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مُوجِبَاتِ رَحْمَتِكَ وَ عَزَائِمَ مَغْفِرَتِكَ وَ اَلنَّجَاةَ مِنَ اَلنَّارِ وَ مِنْ كُلِّ بَلِيَّةٍ

وَ اَلْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ وَ اَلرِّضْوَانَ فِي دَارِ اَلسَّلاَمِ وَ جِوَارَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ وَ آلِهِ اَلسَّلاَمُ

اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنْكَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَ أَتُوبُ إِلَيْكَ .

دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند

وندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی

آن شب قدر که این تازه براتم دادند

سحرگاهان بیست و هفتمین روز دی ماه 1334، مصادف با شب شهادت حضرت فاطمه زهرا علیها السلام، لحظات عروج قهرمان عالم تشیع حضرت نواب صفوی بود که جانش با نغمه توحید دمساز افتاد و افتخار حماسه سازی در راه احیای ارزش های الهی و اعتلای پرچم حق در اقصی نقاط جهان را به نام خود ثبت کرده بود.

یکی از افسران مأمور اجرای اعدام آن شهید سرافراز گفته است:

«نواب صفوی با کرامت و بزرگواری خود احترامش را به من تحمیل کرد و من هنوز هم هرگاه صدای آژیر آمبولانس ها را می شنوم، بدنم می لرزد و به یاد شب شهادت نوّاب می افتم که نوّاب با عشق به یارانش می گفت: خلیلم، مظفّرم، محمّدم عجله کنید، غسل شهادت کنید. جدّه ام حضرت زهرای مرضیه علیها السلام منتظر ماست.»^[1]