مهم ترین وظیفه پس از پذیرش اصول عقاید اسلامی، کسب تقوای الهی است. تقوا در حقیقت، روحیه و توانی است که از طریق تمرین انجام واجبات، ترک گناه و خودداری از لذت های حرام به دست می آید.

ادامه »

یکى از مشکلات مهم در جهان ماشینى امروز، بخصوص در جهان غرب، عدم کنترل عوامل انحراف و فقدان راهنمایان فرهنگى و سقوط شخصیت والاى انسانى است از این رو نقش تقوا در رشد شخصیتها و تکامل آنها و جلوگیرى از انحراف روحى اهمیت واقعى خود را یافته و به عنوان درمان اصلى براى اصلاح ساختار انسانها مطرح مى‏گردد.
از این رو، در این مقاله نظر اسلام و کلام وحى به طور دقیق و گسترده و جامع الاطراف پیرامون تقوا در مسائل زیر مورد تحقیق و بررسى قرار مى‏گیرد:

تقوا و شخصیت والاى انسان و تاثیر تقوا در تکامل شخصیت انسانها با توجه به متون معتبر اسلامى-معناى تقوا از دیدگاه قرآن و مراتب تقوا و اقسام آن و عوامل پیدایش تقوا در قرآن و در گفتار پیشوایان اسلام و آثار فردى و اجتماعى تقوا و امتیازات خانوادگى و قبیله‏اى-تقوا و مقاومت و غیر اینها از مسائلى در معرفى تقوا از دیدگاه اسلام مى‏تواند مورد بحث قرار بگیرد.

این حقیقت مسلم است که مشکلات و ناراحتیها و ناکامیهاى روحى در جهان، بخصوص در جهان غرب در اثر زندگانى ماشینى روبتزاید گزارده است، آمارهاى موجود بازگوى این حقیقت میباشد 1 و نیز مطالعه در حالات گناهکاران و حتى اعتراف آنان در پاره‏یى اوقات این حقیقت را نیز روشن مى‏سازد که ضمیر اکثر این افراد(یعنى خیانت‏گران و مبتلایان به بیمارى هاى روحى)در دوران طفولیت مثل آسمان صاف بوده، سرکشى نداشته ولى به مرور زمان در اثر نبودن راهنمایان دلسوز و تمرکز انحرافهاى قواى روحى و تأثیر روابط خارجى محیط، ناپاک و تیره و تبدیل به یک عناصر خطرناک شده‏اند و از همه مهمتر فقدان راهنمایان فرهنگى در محیط خانواده و خارج از خانواده و عدم کنترل عوامل انحراف در مسیر فضیلت و تقوا، بالاترین مصیبتى است که حیات اجتماعى و ترقیات روز افزون اجتماع را در جنبه‏هاى مختلف علم و صنعت تهدید مى‏نماید.
راهنمایان فاسد و بى‏دین و بى‏تقوا قادرند چنان زیانهاى غیر قابل جبرانى بار آورند که عملا اکثر افراد فعال مملکت یعنى سرمایه‏هاى پر ارزش کشور را به عده‏یى افراد ضعیف و وامانده تبدیل کنند و افراد بى‏شخصیت تحویل جامعه دهند از این رو است که نقش تقوا در رشد شخصیتها و تکامل اهمیت واقعى خود را پیدا مى‏کند.
براى اینکه خوانندگان اهمیت تقوا را در تبیین شخصیت و تکامل آن به خوبى بدانند لازم است دیدگاه اسلام در مساله تقوا و شخصیت والاى انسان و تأثیر تقوا در تکامل شخصیت با توجه به متون معتبر اسلامى (قرآن و سخنان پیشوایان اسلام)و بطور کلى نظر اسلام و وحى در این باره مورد تحلیل و بررسى قرار گیرد.
براى این کار لازم است قبلا معناى شخصیت و اجزاء متشکله آن بیان شود و سپس تقوا و نشانه‏هاى آن و عوامل پیدایش تقوا و مسائل مربوط به تقوا از دیدگاه قرآن و اخبار و احادیث معتبر اسلامى بازگو گردد تا ابعاد گوناگون مساله‏ى، تبیین و روشن گردد.

ادامه »

ادامه »

ادامه »

 (لا تقل ما لا تعلم، بل لا تقل کل ما تعلم، فان الله فرض علی جوارحک کُلّها فرائضَ یَحتَجُّ بها علیک یوم القیامة)¹. آنچه نمی دانی مگو، بلکه همه ی آنچه را که می دانی نیز مگو، زیرا خداوند بزرگ بر اعضاء بدنت چیزهایی را واجب کرده که از آنها در روز قیامت بر تو حجت می آورد.

 شرح گفتار

خداوند بی همتا در کلام نورانی خود، نعمت بیان و سخن گفتن را به عنوان یکی از بزرگترین نعم الهی مطرح نموده و آن را به نحو شایانی مورد ستایش قرار می دهد. و به زیبایی در این باره می فرماید: (الرحمن عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنسَانَ عَلَّمَهُ الْبَیَانَ )²؛ خداوند رحمان قرآن را یاد داد. انسان را آفریده به او بیان و گفتن را آموخت.

این تعریف و تمجید از ناحیه ی حضرت حق، بدین جهت است که با نعمت ارزشمند بیان است که آدمی می تواند بسیاری از معارف و حقایق دینی و دستورات الهی را دریافت و به دیگران منتقل سازد، تا همگان از دریای خروشان معارف الهی بهره مند گشته و با به کار بستن آنها، به سعادت ابدی دست یابند.

با وجود اینکه نعمت ارزشمند بیان، از مهمترین و کارآمدترین نعم الهی است اما باید توجه داشت که این نمت گرانسنگ، می تواند بسیار خطرناک و گمراه کننده هم باشد، به گونه ای که سرنوشت آدمی را تاریک و ظلمانی و او را در پیشگاه الهی شرمسار و روسیه نماید.

امیر بیان علی بن ابی طالب (علیه السلام) در سخن حکیمانه ای که در آغاز این نوشتار آورده ایم ما را به سکوت و فرو بستن زبان دعوت نموده است و در این باره به زیبایی می فرماید: (آنچه نمی دانی، مگو، بلکه همه ی آنچه را که می دانی نیز مگو…)

این سخن زیبا از امیر متقیان (علیه السلام)، بیانگر این مطلب است که انسان باید زبان خود را مدیریت نموده و از سخنان اضافی و بیهوده پرهیز نماید،به این صورت که تمام آنچه را که در صندوقچه ذهن خود قرار داده به زبان نیاورد زیرا نسبت به بسیاری از آنها یقین و اطمینان ندارد و لذا به زبان آوردن آنها به هیچ وجه برای او جایز نیست و درگامی فراتر باید گفت که: انسان حتی تمام مطالبی که به آنها علم و یقین دارد را نیز نباید به زبان آورد، اگر چه راست و واقعی هستند ولی هر راستی را نباید به زبان آورد، زیرا چه بسا به زبان آوردن آنها ایجاد فتنه کرده و باعث اختلاف و دعوا و درگیری میان افراد خانواده، جامعه، دوستان و آشنایان و … شود.

ادامه »

از همان سنین نوجوانی، در خانواده ای روحانی کم و بیش با کتاب های مذهبی انس داشتم و به خواندن و فراگیری احادیث معصومین (علیهم السلام) علاقه مند بودم، در این رهگذر، کتابی به دستم رسید که در آن یکصد حدیث کوتاه، سازنده و جذاب به ترتیب حروف الفبا تنظیم و جمع آوری شده بود تا نوجوانان با حفظ و فراگیری آنها با معارف اسلامی و سخنان گهربار معصومین (علیهم السلام) آشنا شوند؛ بنده آن احادیث را آموخته و به حافظه خود سپردم و از یک لذت معنوی سرشاری برخوردار گردیدم.
در میان این احادیث، چند حدیث مرا سخت مجذوب خود ساخت و تحت تأثیر قرار داد: یکی از رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) بود که فرمود:
راحة الانسان فی حبس اللسان ** محمدی ری شهری، میزان الحکمة، ج 8، ص 496.***؛
سعادت و آسایش انسان، در حفظ و کنترل زبان است.
دیگری حدیثی از معصوم (علیه السلام) بود که می فرمود:
فتنة اللسان أشد من ضرب السیف ** همان، ص 497؛ بحارالانوار، ج 71، ص 286.***؛

برای مشاهده مطالب کتاب کلیک نمایید.

خطر و برندگی زبان، از ضربت شمشیر شدیدتر است.
از این دو حدیث به ضرورت کنترل و اصلاح زبان و گفتار پی بردم. از این رو پیوسته در این فکر بودم کتابی به دست آورم تا درباره خطرهای ناشی از زبان و شیوه اصلاح و کنترل آن به تفصیل سخن گفته باشد تا این که با کتاب سازنده و اخلاقی معراج السعادة، نوشته ملااحمدنراقی (رحمةالله) آشنا شدم که در آن با تعبیر آفات زبان سخن گفته و مطالبی آورده بود؛ اما انتظار بنده را برآورده نکرد؛ زیرا، اولا قلم آن کتاب ساده و به روز نبود و دیگر این که در اشاره به موارد آفات و خطرات زبان در بخشی مستقل بحث نکرده بود، بلکه در فصل های متعدد به فراخور موضوع به آنها پرداخته بود، آن هم نه به همه موارد که خود نویسنده کتاب علت نپرداختن به همه موارد را چنین بیان فرموده است:

آفات و گناهان ناشی از زبان، از معاصی ظاهره به شمار می آید و شأن علم اخلاق را گفت و گو از آنها نیست و اشاره به برخی از آنها از این باب است که آنها منجر به اخلاق رذیله و ملکات فاسده می شود و تکرار آن اعمال و افعال موجب رسوخ ملکات و اخلاق در نفس می گردد_{**معراج السعادة، ص566.***}

ادامه »

ادامه »

ادامه »

نخستین و بنیادی‌ترین ویژگی تشیع و از جمله تشیع امامی، رهیافت خاص آن به موضوع امامت است. آموزه‌ای که همواره شیعیان را در موضع «مخالفان وضع موجود» قرار می‌داد. نظام خلافت در نزد شیعیان، نه به‌عنوان جانشینی پیامبر، که نظامی غاصبانه محسوب می‌شد، همان‌گونه که سلطنت، الگویی غیراسلامی تلقی می‌شد. اندیشه سیاسی شیعه، در راه مبارزه، با نظام حاکم (خلافت) هر از گاهی با دیگر مخالف آن ــ سلطنت ــ هم‌آوا می‌شد، اما این همقدمی به معنای اصالت و قبول الگوی سلطنت نبود.
زوال خلافت و پیدایش حکومت صفوی در ایران موجب شد دو نیروی مخالف با نهاد «خلافت» ــ سلطنت و تشیع(۲۲) ــ در یک قالب جمع شوند…